Endometriyal kanser, rahim gövdesinin epitelinden (hücre tabakası) kaynaklanan kötü huylu bir tümördür. Rahim tümörü, kadınlarda en sık görülen malign neoplazmlardan bir tenesidir. Rahim kanseri, esas olarak 50 ila 65 yaş arasındaki kadınları etkilemektedir. 50 yaşın altındaki kadınlarda daha az görülmektedir. İki ana tip endometrial kanser (ER) vardır.
- Hormona bağımlı rahim kanseri, polikistik over sendromu, kısırlık, obezite, hiperglisemi, şeker hastalığı, rahim kanaması öyküsü olan 45-50 yaş arası kadınlarda daha sık olarak görülmektedir.
- Birçok kanser öncesi durum, rahim kanserinin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Bunlar doğum travması, ülserler, erozyon, lökoplaki, epitel proliferasyonu (polipler, kondilomlar), inflamatuar süreçler (endometrit ve endoservisit) sonrası kalan izleri içermektedir.
Rahim kanserinin arka plan hastalığı, endometriyumun glandüler-kistik hiperplazisi olabilmektedir. Bu tip kanser Endokrin metabolik bozuklukların olmaması ve hormonlara karşı düşük hassasiyet ile karakterizedir.
Rahim kanseri ve teşhisi
Rahim kanserinin etkili bir teşhisi kapsamlı bir muayeneye dayanmaktadır. Sadece bu yaklaşım, rahim kanserinin zamanında tespit edilmesini sağlayabilmektedir.
Rahim vücudunun kanserinin teşhisi ve evrelemesi, anamnez, röntgen, histeroskopik, sitolojik ve histolojik çalışmalardan elde edilen verilere dayanmaktadır. Ayrıca, pelvik organların ultrason muayenesi sırasında rahim vücudunun kanseri (endometriyal kanser) olarak tespit edilmektedir.
Ana tanı yöntemi, uterus boşluğundan kazımaların histolojik incelemesidir. Malzemenin çalışması referans bir yabancı laboratuvarda gerçekleştirilmektedir. Rahim kanseri teşhisi, radyasyon veya kombinasyon tedavi planı geliştirmek için çok önemlidir.
Serviksten smearlerin sitolojik incelemesi sırasında atipik hücreler bulunursa, endometriumun aspirasyon biyopsisi yapılmaktadır. Endometriyal kanserden (rahim kanseri) şüphelenilen tüm hastalarda servikal kanal küretajı ve endometriyal aspirasyon biyopsisi yapılmaktadır.
Sağlıklı kadınlar için tarama olarak transvajinal ultrason kullanılmaktadır. Ayrıca tanı koyarken akciğer röntgeni ve bilgisayarlı tomografi kullanılabilmektedir. Bazı durumlarda kolonoskopi ilave olarak yapılabilmektedir.
Bazı durumlarda ise PET-CT kullanılmaktadır;
- Diğer çalışmalardan elde edilen verilere göre CA 125 tümör belirteci düzeyinde artış ve belirsiz bir resim olan bireysel hastalarda bir tümörün teşhisi için;
- Endometriyal karsinomun tekrarından şüpheleniyorsanız;
- Pelvik ve para-aortik lenf düğümlerinin tutulumu şüphesi ile.
Rahim kanseri ve tedavisi
Endometriyal kanserin tedavisinde, sürecin yaygınlığına bağlı olarak, her türlü onkolojik tedaviyi kullanılabilmektedir. Şu tip tedavi yöntemleri kullanılabilmektedir;
- Radyoterapi,
- Uterus tümörünün çıkarılması,
- Histerktomi (uterusun çıkarılması),
- Endometriumun rezeksiyonu,
- Supravajinal amputasyon,
- Kemoterapi,
- Tümörlerinin hormon tedavisi,
- Rahim ameliyatı
Ameliyat ile tedavi
Vakaların %80’inde rahim gövdesi kanseri evre 1 ve 2 teşhis edilmektedir. Rahim tümörü bazı cerrahi yöntemler veya radyasyon tedavisinin bir kombinasyonu ile tedavi edilebilmektedir.
Cerrahi tedavi histerektomiden (rahmin alınması) oluşturmaktadır. Yumurtalıklar (ovarektomi) ve fallop tüpleri de sıklıkla çıkarılmaktadır. Ayrıca bazen uzantıların çıkarılması da gerçekleştirilmektedir. Çünkü bu organlar da genellikle kanserin herhangi bir yayılmasından etkilenebilmektedir.
Menopoza girmemiş kadınlarda yumurtalıkların alınması, menopoza özgü olası duygusal sorunlarla ilişkili olabileceğinden, tüm kadınlara psikolojik ve duygusal destek de sağlanması gerekebilmektedir.
Radyasyon tedavisi
İleri evrelerde ikinci evre cerrahiye ek olarak veya monoterapi olarak radyasyon tedavisi kullanılmaktadır. Bireysel planlama, kolimatörlerin varlığı, tümör şeklinde radyasyon alanlarının oluşturulmasına izin vererek, radyasyonun yan etki riskini önemli ölçüde azaltmaktadır.
Endikasyonlara göre uzak ve intrakaviter radyoterapi (brakiterapi) kombinasyonunu kullanmak mümkündür. Yüksek doz brakiterapi kullanımı, maksimum dozun en kısa sürede tümöre verilmesini sağlamaktadır. Bu da etkinliği önemli ölçüde artırmaktadır.
Rahim kanseri ve belirtileri
Endometriyal kanserin ana semptomu, nadir durumlarda ağrı olan uterus kanamasıdır (değişen yoğunlukta lekelenme). Üreme çağındaki genç kadınlarda, hastalığın semptomları, adet fonksiyonlarının ihlali ile kendini göstermektedir. Bol aylık veya intermenstrüel kanama bu belirtilerin başlıcalarındandır. Ayrıca bu gibi durumlarda ağrı oluşması, sürecin başladığının bir göstergesidir. Ortaya çıkan infiltrat tarafından sinir gövdelerinin sıkışması veya uterus boşluğunun içeriğinin duvarlarını germesi ile ilişkilendirilebilmektedir.
Rahim kanseri belirtileri;
- Mukus safsızlıkları ile bol vajinal akıntı;
- Yoğun lekelenme;
- Daha az karın ağrısı.
Genel durum sadece ilerlemiş bir hastalıkla kötüleşmektedir. Neredeyse tüm kadınlar uzun süre kendilerini iyi hissetmektedirler. Bu nedenle deneyimli bir jinekolog tarafından düzenli muayene yapılması gerekmektedir.
Risk faktörleri
Rahim kanserinin spesifik bir nedeni tanımlanmamıştır. Ancak endometriyal kansere katkıda bulunan bir dizi faktör vardır. Bunlar;
- Menstrüasyonun erken başlangıcı ve geç menopoz başlangıcı.
- Kilo artışı.
- Şeker hastalığı.
- Bir hastada veya yakın akrabalarında kolorektal kanser öyküsü.
- Çocuk eksikliği.
- Kısırlık.
Önlenmesi
Endometriyal kanserin ana önlenmesi, endokrin metabolik bozuklukların normalleştirilmesini ve düzeltilmesini sağlamaktır. Örneğin; kilo kaybı, hormonal bozuklukların ve diyabetin normalleştirilmesinin yanı sıra endometriyal hiperplastik süreçlerin tanımlanması ve tedavisini amaçlamaktadır. Ayrıca önleme, endometriyal hiperplazi gelişimini önleyen östrojenler ve gestagenler içeren hormonal kontraseptifleri içerebilmektedir.
Bir kadın, endişe verici semptomlar ortaya çıktığında ne kadar erken bir jinekoloğa başvurursa, hastalık o kadar hızlı tespit edilebilmektedir. Erken teşhis ise her hastalıkta olduğu gibi tedavi sonucunun başarılı olması için önemlidir.
