Günümüzde pek çok çocuk haklara sahip bir hayat yaşamaktadır. Ancak bu onların evdeki sorumluluklarını belirlememektedir. Çocuklara sorumluluk aşılamak için evde belirli görevler verilmeli ve buna göre onların yerine getirilip getirilmediği sorulmalıdır.
Bunun temel nedeni, özellikle işi doğru (uygun gördükleri şekilde) yapmak istediklerinde, ebeveynlerin işi kendilerinin yapması daha kolay olacaktır. Ayrıca bu gibi görevler çocukların ebeveynlerin ikna, talep ve tehditlerden bıkmasının önüne geçecektir. Bunun sonucunda ise, çocuklara sorumluluk öğretmek yerine, küçüklerinin en azından bir şeyler yaptığı gerçeğiyle yetinerek, gönülsüz çabalara bile boyun eğmelerini kabullenmek onlarda ileriki yaşlarda kabullenme olarak dönecektir.
Çocukları sorumluluk aşılanarak yetiştirmek
Çocuklarımız için tüm işleri yapıp sorunları çözdüğümüzde, özünde eylemlerimiz onların bunu kendi başlarına yapamayacaklarını göstermektedir. Bu yüzden odaları sadece kirlenmekle kalmayıp darmadağın olduğunda, kollarımızı sıvarız ve işleri düzene sokarız. Ancak bu izlenim ile dolaylı olarak onlara bunu kendilerinin yapmaması gerektiğini aşılarız. Çamaşır yıkarken, tüm ev işlerini yaparken ve yemek pişirirken, üzerimize düşeni yapamayacaklarını kabul etmeye devam etmemiz gerekmektedir. Bu durum çocuklara uzun süre evinizde kalan misafir gibi davranmasına neden olacaktır.
Bir şey döktüklerinde ve acı acı ağlamaya başladıklarında, kendi yaptıkları pisliği temizlemekten sorumlu olmadıklarını açıkça belirterek yardımlarına koşmaktayız. Ancak bu gibi durumlarda bir çocuğu azarlamak, ortalı toplamak gibi sonuçlar yerine, ona kendi yaptığı hatanın telafisinin kendisinin düzeltmesi gerektiği aşılanmalıdır. Örneğin; ev ödevi çocuklar için bunaltıcı göründüğünde, hayatta bazen başa çıkmanın öğrenilmesi gereken zorlukların olduğunu anlamalarına izin vermemiz gerekmektedir. Bunun başlıca nedeni bu gibi durumlar tekrar karşılarına çıktıklarında sorun tekrar dönüp dolaşıp ebeveynlere gelecektir. Aynı şekilde kendi sorunlarını kendilerinin çözmesi gerektiğini anlamayacaklardır.
Çocuklar ve eğitimlerine yaklaşımın değiştirilmesi
Modern toplumda çok bariz olan müsamahakarlıkla savaşmaya başlamak için, küçük çocukları eylemlerinden, mülklerinden ve evlerinden sorumlu tutmanız gerekmektedir. Çocuklara sorumluluk almalarını sağlayarak, onlarla rahatsız edici, bazen acı verici etkileşimlere yol açsa bile, sorumlu olarak davrananması gerektiği konusunda eğitmiş oluruz. Birçok ebeveyn, özellikle iyi bir konuşma becerisine sahip güçlü iradeli bir çocuk ailede büyüyorsa, bu görevin ne kadar zor olabileceğini ilk elden bilmektedir.
Duygusal yüzleşmede ifade edilen zorluklar, 5 yaşındaki kızınızdan odasını ilk kez temizlemesini istediğiniz andan itibaren ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca bu dönemde aşılanabilecek her ögreti, onun ergenlik döneminde kaybetmemesini sağlayacaktır. Havlusunu asmak gibi masum isteklere karşı çocuğunuzun tepkileri ters olmak yerine yapıcı olacaktır.
Bazen sizde bu savaşlardan kaçınmanın çok daha kolay olacağını düşüneceksiniz. Ancak çocuklarınızı seviyorsanız, çaba göstermeye devam etmeli ve onları modern dünyada aranan sorumlu insanlar olmaları için yetiştirmeniz gerektiğini unutmamalısınız.
Peki, çocukları herkesin borçlu olduğu kişiler değil, sorumlu insanlar olarak nasıl yetiştirirsiniz? Bu, ebeveynler olarak bizim tarafımızdan özel bir çaba gerektirmektedir. Değişim zor görünebilmektedir. Ancak bunu başarabilmek çocuklara her yaşta sorumluluk duygusunu öğretmek için kullanabileceğiniz elli kolay alıştırma şeklide yapılabilmektedir.
Yeni yürümeye başlayan çocuklara uygun ev işleri ve ödevler
- Çocuk odadan çıktığında ışığı kapatmasını ögretmek (Bunun için doğru yere bir tabure koymanız gerekebilmektedir).
- Banyodan sonra havlusunu asmasını alıştırmak. (Bunun için çubuk yerine kanca kullanmak daha kolaydır.)
- Oyundan sonra oyuncakları toplamasını ögretmek. (Daha fazla oyuncak saklama kutusu ve bunlara kolay erişim sağlamanız gerekmektedir.)
- Eğitimcilere, doktorlara, bakıcılara, garsonlara ve hatta postacıya, çocuk onlarla her karşılaştığında teşekkür etmesini ögretmek.
- Yemekten sonra tabakları lavaboya götürmesini öğretmeye çalışmak. (Hatta varsa çocuğunuzun bulaşıklarını bulaşık makinesine koymasını sağlamak.)
- Çocuk bir şey döktüğünde, ona bir havlu veya bez vererek, onun temizlemesine yardımcı olmak.
Okul öncesi çocuklara sorumluluk aşılayacak ev işleri ve ödevler
- Masasını ayarlamayı öğretmek.
- Dişlerini fırçalamaya alıştırmak ve sonrasında lavaboyu temizlemesi gerektiğini ögretmek.
- Aile evden ayrıldığında her yerdeki ışıkların kapalı kalması gerektiğine alıştırmak.
- Eğer varsa, evcil hayvanlarınızı beslemesini öğretmek.
- Kendi odasını temizlemesi gerektiğini öğretmek.
- Diğer insanlar için kapıları güvenli bir şekilde açması gerektiğini öğretmek.
6-11 yaş arası çocuklara sorumluluk aşılayacak uygun ev işleri ve görevler
- Çamaşırları makinaya atmasını öğretmek. Yıkadıktan sonra onları ayıklamayı ve katlamayı öğretmek.
- Telefon aramalarını cevaplamayı ve mesajlara bakmayı öğretmek.
- Kirli eşyaları bulaşık makinesine yüklemeyi göstermek.
- Kendi elbise dolabının düzenine hakim olmasını sağlamak.
- Akşam yemeğinin hazırlanmasına yardım etmesi için basit işler verilebilmektedir. Daha büyük çocuklar kendi başlarına yemek yapmayı öğrenebilirler.
- Okul için kendi yemeğini hazırlamasını ögretmek.
- Ev ödevi için sorumluluk alması gerektiğini benimsetmek.
- Büyükanne, büyükbaba, arkadaşlar vb kişiler ile iletişim halinde kalmasını kazandırmak.
- Kendi öğrencilik kartlarını alması gerektiğini benimsetmek.
- Gerekirse alışveriş yaparken yanınıza almak. Ona bu konu da birşeyler öğretmek ve size yardımcı olmasını sağlamak.
12 yaş üzeri çocuklara sorumluluk aşılamak için uygun ev işleri
- Kendi odasındaki duvarları boyamasını ve mobilyaları gerektiğinde düzenlemesini öğretmek.
- Akşam yemeğini ayda bir (veya haftada bir) hazırlamasını ögretmeye çalışmak.
- Ev temizliği sırasında ebeveynlere destek olması konusunda yardımcı olması gerektiğini anlamasını sağlamak.
- Yanmış ampulleri değiştirmek ve benzer gençlerin yapabileceği işleri çocuğun sorumluluğuna vermek.
Önerilen listelerin bazı noktalarını tamamlamak zor olsa bile, çocuklarınızın bunları nasıl yapacaklarını öğrenmelerini sağlamaya çalışın. Onlara inanın, çocuklar sizi ve hatta kendilerini şaşırtabilir.
