Fabrika-makine üretim tarzının oluşumu ve gelişimi, ekonomik yapının sanayileşmesi ve genişletilmiş üretimin sosyo-ekonomik bir mekanizması olarak kapitalizmin konsolidasyonu koşullarında, bilim ekonomik bir faktöre dönüşmüştür. Bu, belirli bir kitle mühendisliği alanındaki belirli problemlerin çözümü ile doğrudan ilgili bir teknik bilimler külliyatının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Teknik bilimler, çeşitli teknoloji türlerini, üretim ve teknik araçları ve mühendislerin faaliyetlerinin çeşitli yönlerini kapsamaktadır. Bilimsel temelli bilgi, yöntem ve kurallarla hesaplama ve tasarım, operasyonel alanlar sağlamaktadır.
Çeşitli mühendislik alanlarına karşılık gelen teknik bilimlerde, teorik teknik bilgi seviyesi sunulmaktadır. Örneğin; diğer seviyeler ampirik, normatif, pratik ve metodolojik, yapıcı ve teknik vb. olabilmektedir. Teknik bilimlerin önemli bir özelliği, mühendisler için özel eğitim programında yer alan mühendislik disiplinlerinde ortak olan teorik temellerin oluşturulmasıdır.
Teknik bilimler, oluşumu ve gelişimi ile ilgili teknoloji türlerinin ve teknolojik süreçlerin gelişimine paralel olarak gelişmiştir. Belirli bir teknik bilimin teorik bilgisi, belirli bir çalışma prensibi ve amacı olan cihazların özgüllüğünü yansıtmaktadır. Bununla birlikte, çalışmanın nesnesi, teknik teoriye, bilişsel etkinlikten bağımsız yasalara göre var olan, yalnızca teknik bilimlerde “keşfedilen” bir şey olarak karşı çıkmamaktadır. Gelişen teknik bilim, kendisine uygun bir teknik aygıtlar sistemi oluşturmuştur. Teknik bilimin ampirik temeli, belirli bir tipteki teknik cihazların tasarlanması alanını ve aynı zamanda teorik hükümlerinin “uygulanması” alanını kapsamaktadır.
Teknik bilimler, teorik reçetelerine uygun olarak mühendislikte geliştirilmiştir. Bu nedenle, belirli modlarda elektrik sistemlerinin davranışını hesaplarken teorinin denklemlerine dahil edilen bazı parametreler, ilgili ekipmanın tedarikçileri tarafından sağlanan elektrikli makinelerin, kabloların vb. fabrika özelliklerini kapsamaktadır. Bu cihazların tasarımı sırasında kendilerine özgü değerleri göstermektedir. Fabrika ürünlerinin ve üretim testlerinin yöntemleri, genellikle cihazı ve çalışmasını karakterize eden teoride vurgulanan göstergeleri belirlemek için standart prosedürlerle, deneysel yöntemlerin birleştirilmesidir. Bu anlamda, teknik cihazlar, yapısal ve morfolojik özellikleri (şekil, boyut, parçaların karşılıklı düzenlenmesi, malzeme), sistemdeki işlevsel amaç (filtreler, kompansatörler, amplifikatörler vb.) içlerinde meydana gelen süreçlerin (elektrik mühendisliğinde sinüzoidal akım dalga formu) teknik bilimlerin teorik yapılarının somutlaşmış halidir.
Teknik bilimler ve süreçleri
Teknik bilimler, uygulamanın konu yapısı, teknolojik ve üretim süreçleri, üretim altyapısı ve daha geniş olarak ekonomik faaliyetlerini içermektedir. Diğer yandan mühendislik faaliyetinin bir ürünüdür. Ayrıca mühendisliğin hangi teknik bilgi nesnesi olduğu hakkında bir teknik bilgi oluşturmaktadır. Aynı şekilde bu bilgi aktiviteye dayanmaktadır. Teknik bilgi, hem eylemlerin, teknolojik dönüşümlerin doğasının ve sırasının bir tanımını içeren prosedürel yön, hem de uygulama yapılan ve üretimde işleyen teknik araçların özelliklerini tanımlama yönünden pratik faaliyet deneyimini yansıtmaktadır.
Buna göre, teknik bilgide en azından şunları ayırt etmek gerekir:
- Teknik cihazların tanımı (çalışma prensibi, yapısı, işleyişi);
- Üretim teknolojisinin tanımı;
- Çalıştıkları teknolojik süreçlerin veya bunları herhangi bir çalışma alanında kullanma yollarının bir açıklaması.
Teknik bilgi ve mühendislik faaliyetleri, dahil olmak üzere pratik dönüştürücünün uygulanmasında yönlendirilen bilgi içeriğidir. Teknik bilimler bilgisi, mühendislik uygulamasının konu yapılarının teorik bir tanımını içeren belirli bir teknik bilgi türüdür.
Çözülen problemler (sonuç olarak, bu problemleri çözmek için kullanılan ve üretilen bilgi kompleksi), doğa bilimlerinin karşı karşıya olduğu problemlerden temelde farklıdır. Teknik bilim olgusu, teknik bilimlerin ortaya çıkışı, gelişen teknik pratiğin ihtiyaçlarından kaynaklandığından, daha geniş bir bütün içinde belirli süreçlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu da teknik aygıtlar yaratma etkinliğidir.
Mühendislik bilimi ve süreçleri
Mühendislik bilimi, mühendislikte aşağıdakilerle karakterize edilen, tarihsel olarak kurulmuş bir bilgi hizmeti biçimidir.
- Teknik sorunları araştırmak için bilimsel yöntemler;
- Bilimsel bir konu şeklinde kazanılan bilginin organizasyonu (idealleştirilmiş çalışma nesnelerinin varlığı ve çeşitli topluluk seviyelerinde, birbiriyle ilişkili teoriler sistemi);
- Bu bilginin geliştirilmesi için özel bir sosyal etkinlik organizasyonu (bilimsel ve teknik iletişim kanalları, bir araştırma kurumları ağı, bir eğitim sistemi).
Teknik bilimler ve bilinen bu özellikler, aslında onlardan bilim olarak bahsetmemize izin veren doğa bilimlerinin özellikleriyle karşılaştırılabilmektedir. Teknik bilimler ve özgüllüğü, onların “hizmet etme” işlevinden kaynaklanmaktadır. Bu işlevin sağlanması, doğa bilimleri bilgisinin uygulanmasını ve detaylandırılmasını içermektedir. Ancak sadece bununla sınırlı değildir. Özel bir araştırma konusunun da oluşumunu gerektirmektedir. Nesnelerin teorik tanımı için gerekli olan idealleştirmeler, örneğin elektrik mühendisliği ve elektrik olaylarının fiziği için tamamen farklıdır.
Teknik bilimlerin mantıksal ve epistemolojik açıdan bağımsız durumu, belirli bir araştırma nesnesinin varlığı ile belirlemektedir. Teknik uygulamanın konu yapıları ve araştırma konusu fiziksel (süreç), işlevsel (teknik) ve yapıcı ilişki üzerine kuruludur. Bunun dışında teknik cihazların (morfolojik) parametreleri ile ilğilidir.
Teknik bilimler ve oluşumu sırasında teknik bilginin evriminin seyri nedir?
Teknik bilimler ve oluşumu sırasında üç aşama ayırt edilebilmektedir. Bilginin bilim öncesi gelişim aşaması (11. yüzyılın ikinci yarısına kadar); “klasik” tipte teknik bilimlerin oluşum ve gelişim aşaması (11. yüzyılın başı); karmaşık bilimsel ve teknik disiplinlerin oluşum aşaması (20. yüzyılın başında) gerçekleşmiştir.
Teknik nesneleri (cihazlar ve süreçler) görme ve tanımlama yolları, teknolojinin gelişim düzeyi, mühendislik tasarım faaliyetlerinin görevleri, mühendislik düşüncesinin gelişim düzeyi ile belirlenmektedir. Teknik bilginin gelişiminin bilim öncesi aşamasında, asıl mesele teknik nesnelerin yapıcı ve işlevsel tanımıydı. Çalışmalarının prensibi yapılarından, elementlerin etkileşiminin doğasından ve morfolojik özelliklerine (teknolojik süreçlerin bazı ayrı noktalarına dahil olan bireysel makineler – inşaatta, değirmenlerde, madenlerde vinçlerde vb.) dayanmaktadır. Bu dönemde teknik açıklama fikri, yapıyı bir dizi morfolojik unsur ile takip etmektedir. Bunlar yapıcı bağlantılar olarak tanımlamaktadır. Aynı zamanda işleyiş tasarımlarla açıklanmaktadır.
Teknik bilimlerin ortaya çıkışı, deneysel doğa bilimlerinin oluşumu ve kapitalist bir oluşuma geçiş sırasında toplumsal bilincin değişmesinin sosyo-kültürel sürecinde teknik düşüncenin yeniden yapılandırılması ile ilişkilidir. Bu dönemde teknik nesneleri görme biçiminde bir değişiklik meydana gelmiştir. “Klasik” tipte teknik bilimlerin oluşumuna giden yolu açmak gerekmektedir. Teknik nesneler, yalnızca amaca uygun işleyen yapılar olarak değil, aynı zamanda belirli bir doğal süreçle yürütülen yapılar olarak da görülmeye başlanmıştır.
Teknik bilimler ve klasik tip
“Klasik” tipteki teknik bilimlerde, teknik bir nesnenin çalışma prensibi doğal bir bilimsel temele göre verilmektedir. Ayrıca tasarım, uygulanmanın bir yolu olarak kabul edilmektedir. Böylece, teknik cihazların doğal-yapay oluşumları olarak tanımlandığı bilimsel teknik bilgi ortaya çıkmaktadır.
Aynı zamanda, üç tür özellik ayırt edilir;
- yapıcı-morfolojik (bir cihazın yapısını karakterize eder),
- Prosedürel (cihazdaki doğal bir süreci karakterize eder, doğa bilimi tarafından incelenir),
- Fonksiyonel (bir cihazı bakış açısından karakterize eder) amaca uygun bir faaliyet aracı, teknik bir sistemin bir unsuru olarak işleyişinden kaynaklıdır.
Teknik nesnelerin incelenmesi, teknik bilimlerde belirli teorik şemaların (bağlı idealleştirilmiş çalışma nesneleri kümeleri) oluşumuna yol açmaktadır. Ayrıca bu özelliklerin belirli teknik cihaz sınıfları için ilişkilerini açıklamaktadır. Klasik teknik bilimler, doğa bilimlerinin teorik kavramlarına dayanmaktadır. Ayrıca, temel doğal-bilimsel teori fenomenolojik bir karaktere sahip olabilmektedir. Ancak hesaplama yöntemlerinin inşasının, her şeyden önce, doğal bilimin matematiksel aygıtında sabitlenmiş nicel bağımlılıkları gerektirdiği gerçeği göz önüne alındığında, teknik teori için çok yararlı olabilmektedir. Teknik bilimlerin görevi, mühendislik nesnelerinin tasarımı ve hesaplanması, karmaşık teknik sistemlerin çalışma modları için etkili yöntemler sağlamaktır.
Teknik bilimler ve teknik teori
Teori bunların işleyişi hakkında kanun benzeri bir süreç olarak görülmektedir. Teknik bilimler içinde bu çalışma, bağımsız görevli teknik fikirlerin ve projelerin belirli teknik ve ekonomik fizibilite koşulları altında maddi düzenlemesi olan mühendislik faaliyetinin yerini almamakta ve bunu değiştirmemektedir.
Bu nedenle, teknik bilimlerin bilgisinin özgüllüğü ve bunlardaki araştırma faaliyetleri, öncelikle pratik uygulamalar bağlamında belirlenmektedir. Teknik teorilerin hesaplama ve tasarım mühendisliği faaliyetlerinin sürdürülmesine odaklanması, teknik bilimlerdeki bilişsel tutumun tasarıma tabi olduğu gerçeğinde ifade edilmektedir. Bu tutumların oranı, “yapmak için bilmek” formülasyonunda temsil edilebilmektedir. İlk bakışta, bu formülasyon, mühendisin konumunun tanımından çok farklı değildir.
Bir mühendis, örnekleri, teknik sorunları çözme yöntemlerini, öncekilerin tekniklerini ve deneyimlerini bilmelidir. İşinin teorik temellerini inceler (“öğrenir”) ve faaliyetlerinde bu çok çeşitli bilgileri kullanmalıdır. Yani, “yapmayı bilir”. Teknik bilimlerin bir temsilcisi (bu, özellikle bir araştırma mühendisi veya bir bilim adamı mühendisi), belirli bir tür teorik bilgi yapısı yaratmakta ve geliştirmektedir. Belirli bir bilimsel normlara göre özel bir şekilde araştırılmalıdır.
Doğa ve tasarım odaklı bir yönelimle, mühendislik faaliyetinin nesne yapıları ve sorunları
Elbette, “mühendis-aracı-bilgi kullanıcısı” ve “mühendis-araştırmacı-bilginin yaratıcısı” (teknik bilimlerin temsilcisi) konumları arasındaki ayrım, doğası gereği büyük ölçüde koşullu ve teoriktir. Değer çağrışımı yoktur ve mühendislikte belirli kişileri “etiketleme” amacını taşımamaktadır. Genellikle aynı tarihsel figürlerin hipostazları olan bu pozisyonlara, mühendislik camiasının yapısını analiz etmek için ihtiyaç duyulmaktadır.
Teknik bilimlerde incelenen nesneler hakkında hangi içerik kaydedilir? Kurulan teorilerin, yasalar üzerinde ki özgüllüğü nedir? Teknik bilimler bilgisi, doğa bilimlerinin gelişmiş bilgi birikimine ve deneyim bilgisi, tasarım prosedürleri, hesaplama yöntemleri, mühendislik ölçüm ve test teknikleri, özel türler dahil olmak üzere gelişmiş bir mühendislik faaliyetleri alanına dayanan belirli bir bilişsel etkinliğin ürünüdür. Örnek olarak modelleme gösterilebilmektedir.
Teknik cihazlardaki süreçlerle ilgili ilk teorik fikirler, doğal bilim bilgisini çekme ve çalışmalarının fiziksel araştırma modeli üzerindeki deneysel araştırmaları temelinde oluşturulmaktadır. Bu durumda, ilk olarak ayrı ampirik hesaplama formülleri geliştirilmektedir. İkinci olarak, belirli bir cihazın çalışma prensibi ve tasarımı ile ilgili olarak belirli fiziksel yasaların formülleri belirlenmelidir. Tasarımlar, teknik bilimlerde cihazların yapısal ve morfolojik görüntüleri şeklinde kayıt altına alınmaktadır. Bu tür görüntüler, görevleri doğrudan teknolojinin gelişim sorunları tarafından belirlenen tasarım faaliyetleri tarafından ve teknik bilimler tarafından tedarik edilmektedir.
Teknik bilimler ve teorik araştırma
Teorik araştırma (biliş), matematiksel bir açıklama sağlayan ve teknik bir cihaz elde eden mühendislik nesnelerinde meydana gelen bu tür süreç modellerini oluşturmayı amaçlamaktadır. Teknik bilimin araştırma prosedürleri ve teorik şematizasyonu, içinde meydana gelen süreçlerin fiziksel resminin, ortaya konan mühendislik probleminin ışığında analiz edildiği ve açıklandığı cihazların yapısal ve morfolojik görüntülerinden, bunların hesaplanmasına ve geçişe izin vermektedir.
Bu nedenle, teknik bilimlerin bilgisinin özgüllüğü ve bunlardaki araştırma faaliyetleri, öncelikle pratik uygulamalar bağlamında belirlenmektedir. Teknik teorilerin hesaplama ve tasarım mühendisliği faaliyetlerinin sürdürülmesine odaklanması, teknik bilimlerdeki bilişsel tutumun tasarıma tabi olduğu gerçeğinde ifade edilmektedir. Teknik bilimlerde, ağırlık merkezi, deneysel verilerin açıklanmasından, belirli teknik sınıflarda meydana gelen süreçlerin mühendislik problemlerine uygun idealleştirmelerin ve hesaplama yöntemlerinin (genel olarak analiz ve sentez durumunda) geliştirilmesine kaydırılmıştır. Cihazlar bu bağlamda, teknik bilimler bilgisi, aynı sınıf ampirik çalışma nesneleri ile ilgili temel çeşitli teorik yapılar ve çok çeşitli uygulamalı matematik yöntemleri ile karakterize edilmektedir.
Teknik bilimlerdeki bir araştırma problemi, teorinin kendisinin gelişimi ile birlikte, metodolojik sorunların çözümü, teori tarafından benimsenen idealleştirmeleri ve hesaplama yöntemlerini mühendislik pratiğinde kullanmak için sınırların ve optimal koşulların belirlenmesidir.
