Farklı kişilik tiplerini analiz ederken, pesimist en çok canı acıyandır. Kendisini kesinlikle kendine inanmayan, zayıf ve savunmasız bir insan olarak tasvir etmektedir. Ama durum gerçekten öyle midir? Bir optimist ile karşılaştırıldığında onun için yaşamak ne kadar zordur? Avantajları ve dezavantajları nelerdir? Bir karamsarlığı yeniden eğitmeye değer mi? Ya da onun da güçlü yanları var mıdır? Bu tür bir düşünce neye bağlıdır? Ya çocuğunuz karamsarlık eğilimi gösterirse?
Pesimist kimdir?
Pesimist, her şeyde olumsuzluk gören ve olayların başarılı bir şekilde sonuçlanmasını ummayan kişidir. Diğerlerine nazaran, başarısızlıkları “toplamayı” bile sevdiği izlenimi gözlenmektedir. Aniden başlayan iş, başarı ile taçlandırılırsa, yine de karamsar düşüncelere sahip olacaktır. Ayrıca kendisi ve etrafındakiler için ruh halini bozmak için birçok “tuzak” olduğunu düşünecektir. Tabii ki bu konu hakkında, böyle bir dünya görüşünün aşırı derecesinden bahsedilmektedir.
Çoğu zaman, pesimistliğe eğilimli insanlar vardır. Ancak bu tip insanlar günümüzde daha az ölçüde bulunmaktadır. Objektif olarak üstünlüklerini fark ettikleri anda, zaferden emin olabilirler. Ancak belirsizlik durumunda, başarıdan şüphe duyma eğiliminde olacaklardır. Bunlara gezegenimizin nüfusunun büyük bir kısmı dahildir, çünkü çoğu insan emin olmadığı bir işe girmeye cesaret edemez. Çarpıcı bir örnek olarak, yalnızca risk alabilen ve olumlu düşünebilen işadamlarıdır. Dünyada daha az pesimist olsaydı, gezegen sağlam girişimciler ve yeni başlayanlarla dolu olurdu. Ancak bu böyle değildir. Bu da olumsuz düşünme eğiliminin kolektif bilinçaltında yeterince derinlere saplandığı anlamına gelmektedir.
Pesimist fizyolojik bir yatkınlık ve melankolik bir mizaç olarak da kabul edilebilmektedir. Kendilerine ve başarılarına güvenmeyen insanlarda en çok doğasında olan kişidir. Bu tür insanlar, onları düzenli depresyon ve ilgisizlikle “ödüllendiren” zayıf ve dengesiz bir ruhla ayırt edilmektedir.
Ancak yalnızca doğuştan gelen özellikler bir insanı karamsar yapmamaktadır. Yetiştirme ve sosyal çevre, olayların gelişiminin belirli bir senaryosuna olan güvenini güçlendiren yaşam deneyiminin yanı sıra, bir çok etken bu durum için rol oynamaktadır. İnsanların beklediklerini aldıkları geri bildirim ilkesini unutmamalısınız. Dolayısıyla bir optimist gibi bir pesimist de, yalnızca yaşıyla birlikte doğruluğuna olan güvenini güçlendirmektedir. Görüşlerinin ne kadar doğrulandığına bağlı olarak, bu tür birkaç türe ayrılabilmektedir.
Pesimistlik türleri
Pesimistliğin net bir sınıflandırması yoktur. Koşullu olarak birkaç çeşide ayrılabilmektedirler. Bunlar rasyonel ve irrasyonel olarak iki türde sınıflandırılmaktadır. İlki, olayları objektif olarak değerlendirmekte ve belirli bir işte başarı şanslarının çok az olduğunu anlamaktadır. Örnek olarak, ülkemizde seçimler öncesi halkın kitlesel karamsarlığı gibi durumlar verilebilmektedir. Burada optimist olmak için gerçekten çok az neden vardır. Aşağıdaki “pesimist ise, bilgili bir iyimserdir.” ifadesiyle dikkat çeken onlarca başka örnek verilebilmektedir.
Bu türün aksine irrasyonel bir pesimist, düşük özgüvenden muzdariptir. Ayrıca olumsuz tezahüründe kaderciliğe eğilimlidir. Yani böyle bir kişi, başarısızlığın kesinlikle onu bekleyeceğine ve hiçbir şey yapamayacağına inanmaktadır. Bu duygu sadece geri bildirim ilkesine göre güçlenmektedir. Bunun dışında bu durum kişinin yaşla birlikte değersizliğine olan güvenini arttırmaktadır.
Ayrıca birinci ve ikinci türler arasında, net isimleri olmayan birçok geçiş formu vardır. Bunlar basitçe nesnelliğe veya öznelliğe daha yakın yerleştirilebilmektedir. Bu işaretin ciddiyeti ne olursa olsun, bir optimisti tanımak o kadar da zor değildir.
Pesimist nasıl tanınmaktadır?
Herhangi bir pesimist, şüphecilik ve olumsuz düşünme ile karakterizedir. Sadece bazı insanlarda bu nitelikler daha az belirginken, diğerleri daha güçlüdür. Normale yakın bir durumdan bahsediyorsak, böyle bir karamsar ancak gerçekten zor bir durumda depresyona girecektir. Bu tür bir düşüncenin aşırı tezahüründen (vurgulama) bahsedersek, o zaman hayatın tüm alanları için geçerlidir. Bu kişinin üstlenmemesi gereken ve her yerde başarıdan şüphe eden bir karakteri vardır. Üstelik avantajlı olduğu durumlarda bile durum böyle olacaktır.
En ilginç durum ise, böyle bir kişinin psikolojik özelliklerinin her zaman farkında olmamasıdır. Nadiren olsa da, ondan “karamsar biriyim” diye bir şey duyduğunuzda, bu kişi gerçekçiliğine güveniyor demektir.
Kötümser olmak iyi midir? yoksa kötü mü?
Nedense pesimist olmanın kötü olduğuna inanılmaktadır. Birçok psikolog, müşterilerini bu tür düşünceden uzaklaştırmaya çalışmaktadır. Ama bazen “abartmak” çok mu kötüdür?
Kötümserlerin avantajları
Pesimistler kimlerdir? Aslında, bunlar durumu tırmandırma eğiliminde olan realistlerdir. Buna göre olayları ve güçlü yanlarını daha ölçülü değerlendirmektedirler. Engellere hazırdırlar ve bir şeyler ters gittiğinde kırılmazlar. Bu durum, bazen güçlü yanlarını abartan ve ciddi şeylere karşı yüzeysel bir tutum sergileyen ve böylece başarısızlığa hazırlıksız hale gelen optimistlere göre tartışılmaz avantajlarıdır. Ancak başarısızlıklar düzenli olarak gerçekleşmektedir. Onları görmezden gelmek de aptallık olacaktır. Kötümserlerin başarısızlıklarının nedenlerini analiz etmeleri daha olasıdır. Böylece gelecekte benzerleri önlemler alacaklardır.
İş kolektifinde bir iyimser ve bir kötümser varsa, o zaman beyin fırtınası yapıcı bir yol izlemektedir. Birinin iyimserliği diğerinin müzakeresiyle çatışmakta ve böylece en uygun seçenekler ortaya çıkmaktadır.
Kötümserlerin entelektüel seviyelerinin, diğer kişilik türlerine kıyasla en yüksek seviyelerden biri olduğuna inanılmaktadır. Çünkü deneyimleri ve “abartmaları” beyni sürekli durum üzerinde düşünmeye itmekte gibi görünmektedir. Ancak, karamsarlığın zararı daha az olmadığı için avantajlarının sona erdiği yer burasıdır.
Kötümserlerin dezavantajları
Ünlü pesimistleri hatırlamaya çalışırken, bir kişi oldukça zor bir görevle karşı karşıyadır. Çünkü kötümserler nadiren popüler hale gelmektedir. Bütün bunlar düşük özgüvenlerinden kaynaklanmaktadır.
Etraftaki insanlar bu tür insanları pek sevmezler. Çoğu zaman bunlar, en azından biraz iyimserlik kazanmazlarsa, yetişkinlik yıllarında “gri fareler” haline gelen okul kaybedenleridir. Neredeyse çirkin ördek yavrusu masalındaki gibidirler. Tek farkları güzel bir kuğu yerine çirkin bir ördek ortaya çıkmasıdır. Her zaman sızlanan ve her zaman kendisini ve başkalarını olumsuza akort eden bir kişiyle uzun süre iletişim kurmak istenmesi pek olası değildir. Ne de olsa, kendini sadece hayatın zevklerinden mahrum etmekle kalmaz, aynı zamanda başkalarının bir şeyler hayal etmesine ve umut etmesine de izin vermemektedir.
Bu durumda pesimist, iyimsere karşı gözle görülür bir şekilde kaybedecektir. İkincisi tüm şirketlerde kabul edilebilmektedir. Ayrıca bu durum karşı cinsten ilgi ve sempati uyandırmakta ve daha isteyerek işe alınmaktadır. Bu tip kişiler ile daha sık anlaşmalar ve sözleşmeler yapılmaktadır. İş, garanti olsa bile başarıya inanmayan insanların aksine risk almaktan korkmadıkları için durum iyimserlerin hakimiyetindedir.
Bir pesimist ile nasıl başa çıkılmalıdır?
Bir karamsar ile iletişim, muhataptan “demir” sinirleri gerektirmektedir. En azından bir damla iyimserliğini korurken, savunmasız ruhuna zarar vermemek için gerçek bir diplomat olmak gerekmektedir. Ne de olsa, “Kime öncülük edersen, ondan kazanırsın” diyerek ortaya çıkmaları boşuna değildir.
Karamsarlığın ne olduğu hemen hissedilebilmektedir. Kişi kendine, başkalarına ve tüm dünyaya güvenmektedir. Olayların gelişimi için birkaç seçenek olabilmektedir. Birincisi onu yeniden eğitmeye çalışmak, onu olduğu gibi algılamak veya basitçe iletişim kurmamak. İkincisi ise ruhlarında bir öğretmen olanlar için, pesimist ne kadar yaşlıysa, ona iyimserlik ruhunu aşılamanın o kadar zor olduğunu anlamalısınız. Aslında onu algılayabilirsiniz, ancak bu durumda ki asıl konu, umutsuzluğundan “enfekte olmamak” değildir. İhmal edilen bir karamsarlık durumunda diyaloğu durdurma seçeneği uygundur. Bu nedenle kişiyi biraz kasvetli olduğu için terk etmek de bir seçenek değildir. Gerçekten de, daha önce belirtildiği gibi, aralarında birçok akıllı insan vardır. Ayrıca zamanımızda zeka çok değerlidir. Genel olarak, konuşmak ya da konuşmamak herkesin işidir. Ancak bir çocukta pesimistlik durumu ortaya çıkarsa, onları ortadan kaldırmak daha iyi olacaktır.
Pesimist bir kişi nasıl yetiştirilmelidir?
Bir insanı çocukluktan eğitirseniz, en içten melankolik bile iyimser yapılabilmektedir. Peki bunun için ne gereklidir? Her şeyden önce ona olumlu psikolojik tutumlar kazandırmak, olayların programlanabileceğini anlatmak gerekmektedir. Başarıya inanıyorsanız, başarma olasılığınız çok daha yüksektir.
Pesimist bir çocuk, yetiştirilme tarzının etkisi altında ortaya çıkmaktadır. Ailesindeki herkeste bu tür bir düşünce varsa, bu yaklaşımı çocukluktan itibaren benimsemektedir. Bu nedenle, bir karamsarın yetiştirilmesine ebeveynleri ile başlanmalıdır. Çocuğu başarısızlığa programlamayı bırakmazlarsa, gerçekçi olarak bile büyümesi zor olacaktır.
Bazen, bir yetişkinle ilgili olarak yeniden eğitim girişimleri yapılabilmektedir. Bu daha da zor, çünkü her geçen yıl psikolojik tip bilinçaltında daha da derinlere inmektedir. Bir kişiye görüşlerinin tutarsızlığını kanıtlamak için çok zaman harcamanız gerekecektir. Karamsar kişi ne kadar yaşlanırsa, dünyadaki doğruluğuna ve adaletsizliğine o kadar güvenilmektedir. Yeniden eğitim, “hastanın” kendisinin arzusunu ve tanık olacağı bir dizi güzel anı gerektirecektir.
Bir başka etkili teknik, her şeyden önce onaylamalar olarak kendi kendine hipnoz olarak adlandırılabilmektedir. Bu durum tekrarlayan olumlu ifadelerdir. Örneğin, “Şanslıyım”, “Başarı eşlik ediyor”, “tasarlanan her şey gerçekleşiyor” vb. durumlar da kişi yavaş yavaş, bilinçaltında bu ifadelere alışacak ve onlara inanmaya başlayacaktır. Ayrıca olur olmaz, herhangi bir pesimist yavaş yavaş bir optimiste dönüşecektir. Buna ne kadar erken başvurursanız, belirsizlikten o kadar hızlı kurtulabilirsiniz.
Pesimist kişilik tipi bir konu değildir. Üzerinde düşünmek gereken bir sebeptir. Elbette olayların gelişimi için olumsuz senaryoları öngörmek faydalı bir beceridir. Ancak kişinin güçlü yanlarını ve yeteneklerini hafife almak, kişiyi başarıya yabancılaştıracaktır. Norm ve aşırıya kaçma arasında her zaman net bir çizgi çizmelisiniz. Şüphecilik aşırıysa, onu bir miktar olumlu düşünce ile seyreltmek daha iyidir.
