Gaziantep Hakkında Temel Bilgiler
Gaziantep, Türkiye‘nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve tarihi, kültürel zenginlikleri ile ekonomik gücüyle dikkat çeken bir ildir. Batısında Kahramanmaraş, doğusunda Şanlıurfa, kuzeyinde Adıyaman ve güneyinde Kilis ile çevrilidir. Türkiye’nin en büyük ve en kalabalık şehirlerinden biri olan Gaziantep, aynı zamanda “Gazi” unvanını taşıyan tek şehirdir. Bu unvan, Kurtuluş Savaşı sırasında gösterilen kahramanlıklar nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilmiştir. Gaziantep, tarihi İpek Yolu üzerinde yer alması ve ticaret merkezi olarak öne çıkması nedeniyle tarih boyunca stratejik bir öneme sahip olmuştur. Şehir, zengin mutfağı ile de ünlüdür ve UNESCO tarafından “Gastronomi Şehri” unvanına layık görülmüştür.
Coğrafi Konumu ve İklimi
Gaziantep, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin batısında yer almakta olup, Akdeniz Bölgesi’ne de yakın bir konumda bulunmaktadır. Yüzölçümü yaklaşık 7,642 km² olan il, genellikle engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Gaziantep’te Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında bir geçiş iklimi görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçer. Bu iklim yapısı, özellikle tarım ve hayvancılık faaliyetleri üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Gaziantep’in verimli toprakları, buğday, arpa, fıstık, zeytin, üzüm ve meyve yetiştiriciliğine olanak tanır.
Gaziantep’in Tarihçesi
Gaziantep’in tarihi, M.Ö. 4000’li yıllara kadar uzanır ve Hititler, Asurlular, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Selçuklular ve Osmanlılar gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehir, tarih boyunca ticaret yollarının kesişim noktasında yer alması nedeniyle stratejik bir öneme sahip olmuştur. İpek Yolu üzerinde yer alması ve zengin doğal kaynakları ile önemli bir ticaret ve kültür merkezi olmuştur.
Antik ve Orta Çağ Dönemleri
Antik dönemde Gaziantep, Hititlerin önemli yerleşim yerlerinden biri olarak bilinmektedir. Bölge, daha sonra Asurlular ve Persler tarafından kontrol edilmiştir. Roma İmparatorluğu döneminde ise şehir, “Antiochia ad Taurum” adıyla anılmış ve stratejik bir askeri üs olarak kullanılmıştır. Bizans döneminde de önemini koruyan bu şehir, İslam ordularının bölgeye girmesiyle birlikte Müslümanların kontrolüne geçmiştir. 7. yüzyılda Emeviler ve Abbasiler döneminde, Gaziantep önemli bir İslam merkezi haline gelmiştir.
Selçuklu ve Osmanlı Dönemi
1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra Selçuklu İmparatorluğu’nun hakimiyetine giren Gaziantep, 13. yüzyılda Moğol istilaları sırasında önemli bir stratejik merkez olarak kullanılmıştır. 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolüne geçen Gaziantep, Osmanlı döneminde de ticaretin ve kültürel etkileşimin merkezi olmuştur. Bu dönemde şehirde birçok han, hamam, cami ve medrese inşa edilmiştir. Özellikle Osmanlı döneminde Gaziantep, İpek Yolu üzerindeki konumu sayesinde ekonomik olarak hızla gelişmiştir.
Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Dönemi
Kurtuluş Savaşı sırasında, Gaziantep halkı Fransız işgaline karşı büyük bir direniş göstermiş ve bu direniş sonunda Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından “Gazi” unvanı ile onurlandırılmıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra Gaziantep, hızla modernleşen ve sanayileşen bir şehir haline gelmiştir. Bugün Gaziantep, Türkiye’nin en büyük sanayi ve ticaret merkezlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.
Gaziantep İlçeleri
| İlçe Adı | Nüfus | Yüzölçümü (km²) |
|---|---|---|
| Şahinbey | 940,000 | 965 |
| Şehitkamil | 790,000 | 1,005 |
| Nizip | 145,000 | 1,051 |
| İslahiye | 70,000 | 1,516 |
| Nurdağı | 38,000 | 724 |
| Araban | 32,000 | 556 |
| Yavuzeli | 22,000 | 482 |
| Oğuzeli | 34,000 | 459 |
| Karkamış | 9,000 | 239 |
Gaziantep’in Nüfusu
Gaziantep’in toplam nüfusu 2023 itibarıyla yaklaşık 2.3 milyondur. Nüfusun büyük bir kısmı merkez ilçeler olan Şahinbey ve Şehitkamil’de yoğunlaşmıştır. Türkiye’nin en kalabalık şehirlerinden biridir ve nüfus artışı sürekli olarak devam etmektedir. Şehirdeki genç nüfus oranı oldukça yüksektir ve bu da Gaziantep’in dinamik bir demografik yapıya sahip olmasına katkıda bulunmaktadır.
Gaziantep Ekonomisi
Ekonomisi büyük ölçüde sanayi, ticaret, tarım ve turizme dayalıdır. Türkiye’nin en büyük sanayi şehirlerinden biridir ve özellikle tekstil, gıda, halı, plastik, makine, kimya ve metal sektörlerinde önemli bir üretim kapasitesine sahiptir. Şehir, Türkiye’nin en büyük organize sanayi bölgelerinden birine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, Gaziantep Türkiye’nin en büyük fıstık üretim merkezlerinden biridir ve fıstık üretimi şehir ekonomisinin önemli bir parçasını oluşturur. Tarımda ayrıca buğday, arpa, zeytin ve üzüm gibi ürünler de yetiştirilmektedir. Ticaret sektörü ise Gaziantep’in ekonomisinde önemli bir rol oynamakta olup, şehirde birçok büyük alışveriş merkezi ve ticaret merkezi bulunmaktadır.
Ulaşım Sistemi
Ulaşım açısından Türkiye’nin önemli bir kavşak noktalarından biridir. Şehir, karayolu, demiryolu ve hava yolu ile Türkiye’nin diğer bölgelerine bağlanmıştır. Gaziantep Havalimanı, şehri İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlere bağlayan iç hat uçuşları sunmaktadır. Ayrıca, Gaziantep-Ankara ve Gaziantep-İstanbul hızlı tren projeleri ile şehir demiryolu ağına da entegre edilmiştir. Karayolu ulaşımı oldukça gelişmiş olup, Adana, Şanlıurfa, Kahramanmaraş ve diğer çevre illere karayolu ile kolayca ulaşım sağlar. Şehir içi ulaşım ise otobüs, minibüs, tramvay ve taksi gibi çeşitli araçlarla sağlanmaktadır.
Gaziantep Belediye Başkanları Listesi
| Dönem | Belediye Başkanı |
|---|---|
| 1989-1994 | Celal Doğan |
| 1994-1999 | Celal Doğan |
| 1999-2004 | Celal Doğan |
| 2004-2009 | Asım Güzelbey |
| 2009-2014 | Asım Güzelbey |
| 2014-2019 | Fatma Şahin |
| 2019-Günümüz | Fatma Şahin |
Gaziantep’teki Eğitim ve Gaziantep Üniversitesi
Eğitim alanında da gelişmiş bir ildir. 1987 yılında kurulan Gaziantep Üniversitesi, bölgenin en önemli akademik kurumlarından biri olup, çeşitli fakülteleri, yüksekokulları ve araştırma merkezleri ile Gaziantep’te önemli bir eğitim ve araştırma merkezi haline gelmiştir. Özellikle mühendislik, tıp, fen-edebiyat, işletme ve sosyal bilimler alanlarında yapılan çalışmalarla öne çıkmaktadır. Üniversitenin varlığı, şehirdeki genç nüfusun artmasına ve kentin sosyal ve kültürel hayatının canlanmasına önemli katkılarda bulunmaktadır.
Turistik Yerler ve Kültürel Zenginlikler
Tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken bir ildir. Gaziantep Kalesi, şehrin merkezinde yer alır ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi, dünyanın en büyük mozaik müzelerinden biri olup, antik Zeugma kentinden çıkarılan mozaikleri sergiler. Rumkale, Fırat Nehri kıyısında yer alan tarihi bir kale olup, hem doğal güzellikleri hem de tarihi dokusu ile ziyaretçilerin ilgisini çeker. Ayrıca, Bakırcılar Çarşısı, Zincirli Bedesten, ve Gaziantep Arkeoloji Müzesi gibi birçok tarihi ve kültürel mekan da Gaziantep’in turistik cazibe merkezleri arasındadır. Gaziantep mutfağı, dünya çapında ünlüdür ve kebap, baklava, yuvalama, katmer ve beyran gibi birçok lezzetiyle tanınır. Şehir, UNESCO tarafından “Gastronomi Şehri” unvanına layık görülmüştür.
