Tüm omurganın deforme olduğu ilerleyici bir hastalıktır. Yavaş yavaş, omurganın eğrilmesine veya bükülmesine yol açmaktadır. Aynı zamanda bu durumda tüm vücut acı çekmektedir. Özellikle göğüs ve pelvisin şekli değişmekte ve birçok iç organın çalışması bozulmaktadır.
Torasik skolyoz genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde, vücudun en yoğun gelişiminin olduğu dönemlerde başlamaktadır. Ayrıca, spinal deformite genellikle ergenlik döneminde gelişmektedir. Erkeklerde 11 ila 14 yaş arası, kızlarda ise, 10 ila 13 yaş arası gelişim gözlenmektedir. Ayrıca kızlar ana risk bölgesindedir. Hastalığa yakalanma olasılıkları erkeklerden çok daha fazladır.
Skolyoz erken tespit edilirse önlenebilmektedir. Olumsuz bir prognoz en sık ilerleyici bir hastalık ve zamansız tedavi ile ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, zamanında teşhis koymak ve sağlığı mümkün olduğunca erken eski haline getirmek çok önemlidir.
Teşhis koymak için doktor, ana röntgen içeren bir muayene ve bir dizi tıbbi muayene yapabilmektedir.
Skolyoz nedenleri
Ana nedeni omurganın doğuştan gelen deformitesidir. En sık görülen diğer nedenler arasında ağır travmalar ve bağ dokusu hastalıkları yer almaktadır.
Hastalık, metabolik bozuklukların bir sonucu olarak ve kas sistemi hastalıkları sebebi ile gelişebilmektedir. Skolyoz ağrı oluşturduğunda, hasta rahat bir duruş almaya zorlandığında, duruş bozulduğunda ve uzuvların farklı uzunlukları nedeniyle telafi edici olabilmektedir.
Çoğu durumda, skolyozun nedeni tespit edilememektedir.
Skolyoz fizyoterapi egzersizleri, özel fiziksel egzersizler ve kendi kendini kontrol etme yöntemleri yardımıyla giderilebilen duruş bozukluğu ile karıştırılmamalıdır. Uzun yıllar sistematik ve karmaşık tedavi gerektirmektedir.
Hastalığın belirtileri
İlk aşamada, skolyoz sadece bir uzman tarafından görülebilmektedir. Deneyimli bir ortopedi cerrahı, hastanın öyküsüne ve özel muayenelere dayanarak tanı koyabilmektedir. Bir hastada skolyoz varlığını düşündüren dış belirtiler şunlardır;
- Bel ve kol arasındaki mesafe;
- Kanatların asimetrik düzenlenmesi;
- Öne eğilirken, omurganın gözle görülür bir eğriliği.
Deneyimli bir ortopediste zamanında sevk ve skolyozun erken tespiti son derece önemlidir. Bu hastalığın etkili tedavisi ve komplikasyonlarının önlenmesi için gereklidir.
Skolyoz derecesi
Şiddetine bağlı olarak dört derece skolyoz vardır. Klinik belirtilere ve X-ışını göstergelerine dayalı bir sınıflandırma kullanılmaktadır. Bunlar;
- Skolyoz 1. derece: Omurganın eğrilik açısı 10˚’dur. Semptomlar farklı omuz seviyeleri ve geriye doğru eğilme gözlemlenmesi ile ortaya çıkmaktadır.
- 2. derece skolyoz: Eğrilik açısı 11-25˚arasındadır. Belirtileri: Sol ve sağdaki boyun ve omuzların arasında ki denge farklarını içermektedir. Pelvisin yarısı kavislidir. Ayrıca göğüs bölgesinde çıkıntı oluşmaktadır. Röntgen çekilmesi ile, omurların deformitesini gözlemlene bilmektedir.
- 3. derece skolyoz: Eğrilik açısı 26-50˚ arasındadır. İlk iki aşamanın belirtileri, zayıflamış karın kasları, kaburgaların batması, kambur görünümü ile belirginleşmektedir. Röntgen çekilmesi durumunda, omurların bükülmesini göstermektedir.
- 4. derece skolyoz: 50˚’den fazla eğrilik açısı gözlemlenmesidir. Önemli semptomları iskelet deformiteleri ve kaburga kamburunun oluşumu görülmektedir. Röntgen çekildiği takdirde, omurların anormal bükülmüş olduğunu göstermektedir.
Teşhis yöntemleri
Hastalığın teşhisi birkaç aşamada gerçekleşmektedir.
İlk aşama fizik muayene içermektedir. Muayene sırasında ortopedi cerrahı omurganın hareketliliğini, omuzların simetrisini ve kürek kemiklerini incelemektedir. Ayrıca gerekli ise, göğüs, karın, bel ve pelvis incelene bilmektedir. Doktor omurganın uzunluğunu ölçmektedir. Buna bağlı olarak ise, omurganın eğriliğini, pelvis uzuvlarının farklı pozisyonlarındaki yerini değerlendire bilmektedir. Sırtüstü pozisyonda, doktor omurga kemerinin eğrilik seviyesini ve kas tonusunu belirleyecektir.
Teşhisin ikinci aşaması röntgen muayenesidir. Resimler, omurganın eğrilik açısını belirlemenizi sağlamaktadır. İlk röntgen ayakta, daha sonra ise farklı pozisyonlarda çekilmektedir. Bu da deformite seviyesinin belirlemesini sağlamaktadır.
Üçüncü aşama ise araçsaldır. Hastanın durumu hakkında yeni veriler elde etmek için ultrason kullanılmaktadır. Bazı durumlarda, hastadan bir MRI çekilmesi istene bilmektedir.
Hastalığın sonuçları
Skolyoz ihmal edilirse hastalık ilerleye bilmektedir. Erken aşamalarda, ciddi sonuçlar fark edilmemektedir. Ancak patoloji ilerledikçe göğüste deformasyon meydana gelebilmektedir. Fiziksel efor ve uzun süreli statik pozisyon sırasında deforme olabilen omurgada şiddetli ağrılar vardır. Ayrıca kaburgalar, göğüs ve kalp kasına baskı uygulayarak kaymaya başlar. İlk sinyal nefes darlığı ve kalp atış hızında bir değişiklik olacaktır. Hastalarda sıklıkla pelvik organ patolojileri, gastrointestinal hastalıklar, bozulmuş dışkı ve idrara çıkma vardır.
En olası sonuçlar arasında ise şu sonuçlar çıkmaktadır;
- Sıkışmış sinirler
- İç organların ve dokuların yer değiştirmesi,
- Metabolik süreçlerin ihlali,
- Çeşitli organ ve sistemlerin hastalıkları.
Skolyoz tedavisi
Tedavi zorunlu, hedefe yönelik ve kapsamlı olmalıdır. Ergenlikte, patoloji oldukça hızlı ilerleyebilmektedir. Bu nedenle deneyimli bir ortopediste zamanında erişim ve skolyozun uygun tedavisi hastayı sakatlıktan kurtarabilmektedir.
Konservatif tedavi
Konservatif tedavi, ortopedik korse ve özel jimnastik kullanımını içermektedir. Korse giyme sıklığı ve süresi 6 ay ve üzeri olmaktadır. Ayrıca süre kişiye özel belirlenmektedir.
Hastalığa bir yaralanmanın sonuçları neden oluyorsa, kök nedenini ortadan kaldırmak gerekmektedir. Uzuvların uzunluğundaki farkı özel tabanlı veya diğer ortopedik yapılarla telafi edebilirsiniz. Bazen hasta bir hastane ortamında gözlenmektedir.
Ameliyat
Aşamalı 3 ve 4 derece ile hastanın cerrahi tedaviye ihtiyacı vardır. Omurga, özel metal yapılar kullanılarak düzleştirilmektedir. Cerrahi tedaviden sonra hasta, uzmanların yakın gözetimi altındadır.
Tedavi projeksiyonları
Olumsuz bir prognoz en sık ilerleyici bir hastalık ve zamansız tedavi ile ortaya çıkmaktadır. Bu durumda sakatlık oluşa bilmektedir. Skolyoz erken bir aşamada tespit edilirse, gelişimi durdurabilmekte ve olası sakatlığı önlenebilmektedir.
