En tehlikeli yanardağ, insanlar için en ciddi tehlikelerden birini oluşturmaktadır. Volkanın yakınında lav akıntıları altında gömülme (yanma) riskine ek olarak, volkanik kül zehirlenmesi ve güneş ışığından tam izolasyon riski vardır.
Bu tür yanardağlarının bir örneği, 2011’de İzlanda’daki Grimsvotn yanardağının patlamasıyla ilgili raporda gözlemlenebilmektedir. Bu nedenle, insan hayatını tehdit eden en olası volkanik patlamaları BM’nin desteğiyle izleyen kurum, Uluslararası Volkanoloji ve Yer Kimyası Birliği (IAVCEI) olarak kurulmuştur. Bu kurum, “on yılın en tehlikeli volkanları” listesini derlemiştir. Ayrıca yanardağları uzmanlar tarafından yakından izlenmektedirler. Yakın bir patlama belirtisi olması durumunda, IAVCEI yerel makamlara acil durum önlemlerinin gerekliliği konusunda bilgilendirme göndermektedir.
Etna Dağı (Sicilya, İtalya)
Ünlü yanardağ, Sicilya’nın (Akdeniz) doğu kıyısında, Messina ve Catania şehirlerinin yakınında yer almaktadır. Yüksekliğini kesin olarak belirtmek zordur. Ancak birkaç aylık aralıklarla meydana gelen patlamalar sonucunda sürekli değişmektedir. Yanal püskürmelerin bir sonucu olarak, yanardağda ek kraterler ortaya çıkmaktadır. Yaklaşık 400 adet krater bulunmaktadır. Aynı şekilde ortalama üç ayda bir yanardağ lav püskürtmektedir. Aynı anda birkaç kraterden güçlü bir patlama olması durumunda büyük bir tehlike oluşturmaktadır. En son olarak Etna yanardağı 2011 Mayıs ayı ortasında patlamıştır.
Sakurajima Volkanı (Kagoshima, Japonya)
Genellikle, bir yanardağ son 1000-3000 yıl içinde aktifse aktif olarak kabul edilmektedir. Sakurajima 1955’ten beri sürekli aktif bir volkan olarak bilinmektedir. Bu yanardağ ilk kategoriye aittir. Bunun anlamı herhangi bir zamanda bir patlama meydana gelebileceğidir. Bu tür son olay çok güçlü olmamakla birlikte, 2 Şubat 2009’da meydana gelmiştir. Yakındaki Kagoshima şehrinin sakinleri acil bir tahliye için sürekli hazır durumda bulunmaktadır. Burada olası yaygına karşı barınaklar bulunmaktadır. Ayrıca zaman zaman tatbikatlar düzenlenmektedir. Bunların dışında yanardağın üzerinde web kameraları kurulmuştur ve sürekli gözlenmektedir. 1924’te Sakurajima’da büyük bir patlama olmuştur. Daha sonra güçlü depremler şehri tehlike konusunda açık bir şekilde uyarmıştır. Ancak sakinlerin çoğu evlerini terk etmeyi ve zamanında tahliye etmeyi başarmıştır.
Günümüz de bile Sakurajima, herhangi bir zamanda patlayabilen ve sadece sakinler için değil, aynı zamanda yerel halk için çok fazla soruna neden olabilen, dünyanın en tehlikeli ve en büyük yanardağı olarak kabul edilmektedir.
Vezüv (Napoli, İtalya)
Aktif ve alışılmadık derecede güçlü yanardağ Vezüv, İtalya’nın güneyinde Napoli’den yaklaşık 15 km uzaklıkta yer almaktadır. Yüksekliği 1281 metredir. Kendisi Apenin dağ sistemindeki en büyüklerden biri olarak kabul edilmektedir. 3 hizalanmış koniyi görsel olarak temsil etmektedir. Vezüv, kıta Avrupa’sındaki tek aktif yanardağ olarak bilinmektedir. Bunun dışında en tehlikeli yanardağlardan biri olarak kabul edilmektedir.
Güçlü Vezüv patlamaları genellikle düşük aktivite dönemleriyle serpiştirilmektedir. Tipik bir Vezüv patlaması, İtalyan çamına benzer şekilde tepede yayılan bir sütun oluşturan büyük miktarda kül ve gazın püskürtülmesinden oluşmaktadır.
Vezüv Yanardağı’nın 25.000 yıl önce iki tektonik levhanın çarpışması sonucu ortaya çıktığına inanılmaktadır.
79 yıllık güçlü bir patlaması, 15 km çapında bir krater oluşturmuştur. Aynı şekilde birkaç şehri yok etmiştir. Yok olan şehirler arasında Pompeii ve Stabia bulunmaktadır. 8 m kalınlığa kadar bu bölgede volkanik kül ve Herculaneum ile kaplanmıştır. Patlamaya eşlik eden yağmur nedeniyle bölge de çamur akıntıları da oluşmuştur. Herculaneum ve Pompeii’yi yok eden büyük bir piroklastik akışın bir versiyonu da bulunmaktadır.
Vezüv Yanardağı’nın son tarihi patlaması 1944’te gerçekleşmiştir. Lav akıntılarından biri San Sebastiano ve Massa şehirlerini yok etmiştir. Patlama sırasında 27 kişi hayatını kaybetmiştir. Lav sıvısının merkezi olan kraterin yüksekliği 800 m’ye ve püskürme sütunu yanardağın üzerinde 9000 m yüksekliğe ulaşabilmektedir. Bu patlamadan sonra Vezüv’de zayıf fumarolik aktivite gözlenmiştir.
Colima Yanardağı (Jalisco, Meksika)
Dünyanın en tehlikeli ve güçlü yanardağlarından biri olarak kabul edilmektedir. Son güçlü patlaması 8 Haziran 2005’te meydana gelmiştir. Daha sonra dışarı atılan kül 5 km’den fazla bir yüksekliğe ulaşmıştır. Bu da yetkilileri yakındaki köylerden insanları tahliye etmeye zorlamıştır.
Volkanik dağ 2 konik tepeden oluşmaktadır. Bunların en yükseği (Nevado de Colima, 4625 m) yılın çoğu zamanı karla kaplı sönmüş bir yanardağdır. Başka bir zirve, Meksika Vezüv’ü olarak adlandırılan, 3,846 m yüksekliğindeki aktif yanardağ Colima veya Volcan de Fuego de Colima’dır. Colima, 1576’dan beri 40’tan fazla kez patlamıştır. Günümüzde sadece yakın şehirlerin sakinleri için tehlike oluşturmaktadır. Aynı zamanda tüm Meksika için de potansiyel bir tehdit olmaktadır.
Nyiragongo Volkanı (Kongo Demokratik Cumhuriyeti)
Afrika kıtasındaki En tehlikeli yanardağ, büyük ve tehlikeli Nyiragongo’dur. Burada sadece 150 yılda, 30’dan fazla kez patlama meydana gelmiştir. Bazı durumlarda, volkanik aktivite birkaç ay hatta yıllarca sürmüştür. Nyiragongo, aktif stratovolkanlara aittir. Ayrıca Goma şehrinin ve Kivu Gölü’nün yaklaşık 20 km kuzeyinde bulunmaktadır. Ayrıca bu böge Virunga Ulusal Parkı olarak da bilinmektedir. Ana krateri yaklaşık 2 km çapındadır. Genellikle yakın tarihte bilinen en büyük lav gölünü içermektedir. 1977 yılına kadar derinliği rekor göstergelere sahiptir. Bunların dışında yaklaşık 3250 metre yüksekliğe sahiptir. Ancak günümüzde bu rakam yaklaşık 2700 metre civarına düşmüştür.
1894’ten 1977’ye kadar yanardağın krateri aktif bir lav gölü içermekteydi. 10 Ocak 1977’de patlama sırasında, krater duvarının bir kısmı yok olmuştur. Bunun sonucunda göl bir saatten daha kısa sürede lav püskürtmeye başlamıştır. Ayrıca aşağı akan lav, bölgedeki hemen hemen tüm köyleri yok etmiştir. Bu patlamanın sonucunda yaklaşık 70 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu yanardağın lavları, bileşiminde kuvars bulunmamasından dolayı oldukça sıvı ve son derece akışkandır. Buna bağlı olarak, yaklaşık 100 km/s yıldırım hızında hareket etmektedir.
2010’da Volkan tekrar krater oluşturmuş ve lav neredeyse kenarlardan dökülecek seviyeye yükselmiştir. Günümüzde esas olarak kraterin dibinde 18.2 m yüksekliğinde ve 182.8 m genişliğinde geniş bir kül konisi bulunmaktadır.
2002 yılında, Nyiragongo tarihindeki en büyük patlamalardan biri meydana gelmiştir. Volkanın güney tarafında, birkaç saat içinde Goma şehrinin eteklerine ulaşan 13 kilometrelik bir çatlak oluşmuştur. Hemen içinden lav fışkırmış ve yerleşimin tamamına 200-1000 m genişliğinde ve 2 m derinliğine kadar ulaşan bir dereye yayılmıştır. Neyse ki, patlamanın uyarısı erken gelmiştir. Ruanda sınırındaki Goma’dan 400.000 kişi önceden komşu şehir Gisenyi’ye tahliye edilmiştir.
Karbondioksitten boğulma ve binaların yıkılması sonucunda 147 kişiyi hayatını kaybetmiştir. 4.500 bina da dahil olmak üzere Goma’nın en az %15’i yıkılmış ve yaklaşık 120.000 kişi evsiz kalmıştır. Bunun üzerinden geçen 6 aydan sonra Nyiragongo tekrar patlamaya başlamıştır. Faaliyeti günümüzde de devam etmektedir. Ancak şu anda kraterin içindeki gölde lavların kaynamasıyla sınırlı kalmaktadır.
Volkan Merapi (Orta Java, Endonezya)
Dünyanın en büyük ve en tehlikeli yanardağlarından bir tanesidir. Yüksekliği 2914 metredir. Büyük ölçekli patlamalar ortalama olarak her yedi yılda bir, küçük olanlar ise, yılda yaklaşık iki kez görülmektedir. 1006 yılında, patlamanın bir sonucu olarak, Cava-Hint krallığı Mataram Dünyadan silinmiştir. 1673’te birkaç kasaba ve köy lavlarının altına gömülmüştür.
I yüzyılda ve geçen yüzyılın başında dokuz güçlü patlama meydana gelmiştir. 1930’da yıkıcı gücünden yaklaşık 1500 kişi etkilenmiştir. 1974’te ise, iki yerleşim yeri ve bir yıl sonra bir büyük yerleşim yerleri ve birkaç köprü yıkılmıştır.
Koryaksky yanardağı (Kamçatka, Rusya)
Petropavlovsk-Kamchatsky’nin 35 km kuzeyinde yer almaktadır. Üst kısmı batıya doğru kesilmiş düzenli nervürlü bir külahı vardır. Yamaçlarında, iki buzulun kuzeydoğu yamacına indiği yaklaşık 500 m çapında bir hunisi bulunmaktadır. Yanardağın yamaçlarında ve eteklerinde, yan püskürmelerin kül ve lav konileri yaygın olarak gelişmiştir. Ayrıca, bu yılın 5 Mart’ında, Kamçatka – Shiveluch’taki en kuzeydeki aktif yanardağın kraterinden yaklaşık dokuz kilometre yüksekliğe bir fırlatma meydana geldiğini not edilmektedir.
Kül bulutu güneydoğu yönünde yayılmaktadır. Yayılma yolunda herhangi bir yerleşim bulunmamaktadır. Ayrıca içlerinde kül serpintisi bulunduğu tahmin edilmektedir. Bunların dışında yanardağa en tehdit edici havacılık tehlike kodlarından olarak turuncu atanmıştır. Ayrıca, kurtarma ekipleri için külün düşme ve izin verilen maksimum gaz konsantrasyonunu aşma olasılığı nedeniyle yanardağın eteğine yaklaşılması önerilmemektedir. Deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 3500 metre olan Shiveluch’un faaliyetlerinin yoğunlaşması Mayıs 2009’da başlamıştır.
