Bu Makalede, mimaride çeşitli aydınlatma tekniklerini ve bu yönün gelişimindeki rollerini anlatmaktadır.
Mimaride aydınlatma, şehrin gece görüşünün ayrılmaz bir parçası haline geldiği anlaşılmıştır. Günümüzde sadece bina ve yapıların aydınlatması değil, aynı zamanda küçük mimari formların, otoyolların, kavşakların, köprülerin, meydanların vb. aydınlatmaları da üretilmektedir. Bu alandaki başarılar sayesinde her türlü fikir gerçekleştirilebilmektedir.
Şehirlerin “gece görünümüne” olan ilgi giderek artmaktadır. Bu da yeni aydınlatma standartlarının geliştirilmesine ve yaratılmasına katkıda bulunmaktadır. Ancak bu alandaki uzmanların eğitimi olmadan mimaride aydınlatmanın gelişimi mümkün değildir.
Şehirlerin yapay aydınlatmasının gelişim tarihinde iki aşama ayırt edilebilmektedir. Bunlar elektrik öncesi aydınlatma dönemi ve elektrik lambalarıyla aydınlatma.
Mimaride aydınlatma ile ilgili ilk bilimsel çalışmalar 1930’da ortaya çıktı (Broşürün adı “ArchitecturalLighting” idi. Esas olarak gökdelen aydınlatmasıyla ilgiliydi. Bu, General Electric ve o yılların ünlü mimarlarının ortak çalışmasıydı). 1960’ların başına kadar mimaride aydınlatma ikincil bir rol oynadı, ancak dünya çapındaki çalışmaların sayısı hızla arttı.
Herhangi bir ışıkta başlangıç noktası karanlık uzaydır. Bu nedenle aydınlatma nesnel değil, öznel bir bileşendir, çünkü psikolojik, fizyolojik ve mimari olarak dengeli, insan için rahat bir alan yaratmaya odaklanıyoruz. Işığın yapı kazandığı nesneleri ve perspektifleri vurgulamak gerekir. Aynı zamanda, dikkat odağı nesnesi üzerinde değil, çevredeki alanı öznel olarak algılayan kişi üzerinde olmalıdır. Bu nedenle, aydınlatmanın görevi, bir kişinin doğru mekan, mimari ve atmosfer algısını oluşturmasına yardımcı olmalıdır. En basitleri gölgelerin ve yansımaların çoklu etkileri olan birçok faktörü hesaba katmalıdır.
Bir binanın etkileyici bir mimari görünümünü oluşturmak için, aydınlatma tasarlanırken birkaç husus dikkate alınmalıdır:
- Nesnenin kentsel topluluk içindeki yeri ve rolü,
- Kompozisyon özellikleri – boyutları, yapısı, mimari tarzı ve ayrıca kaplama malzemelerinin dokusu ve rengi,
- Nesnenin gözlemlenebileceği yön ve mesafe,
- Bölgenin mevcut aydınlatması, sokak direklerinin aydınlatması,
- Aydınlatılmış binanın mimari tarzı.
Mimarilerde yedi temel aydınlatma tekniği vardır:
- Dinamik genel projektör aydınlatması,
- Yerel ve alan aydınlatması,
- Arka plan / siluet,
- Dış aydınlatma,
- Dinamik renkli aydınlatma,
- Cephelere grafik yansıtma,
Genel projektör aydınlatması,
Nesnenin bütünsel bir algısını ve görkemini koruduğu için bağımsız yapılar ve kültürel nesneler (anıtlar, tarihi binalar vb.) için çok uygundur. Projektör aydınlatması, aydınlatılan nesneden belirli bir mesafeye, çoğunlukla etrafındaki direklere projektörler takılarak sağlanır. Konu, nispeten daha yüksek parlaklığı nedeniyle ortamın arka planında resmedilmektedir. Ancak, binaya yönlendirilen ışığın pencerelerden geçeceği akılda tutulmalıdır. Bu nedenle, insanların rahatsız olduğu binalar için projektör aydınlatmasının alınması önerilmemektedir. Oteller, iş merkezleri, konut binaları vb… mekanlarda pencereye çarpan parlak ışık sadece can sıkıcı olacaktır.
Dinamik projektör aydınlatması, genellikle değişen ışık seviyelerinin etkisini konumun farklı bölümlerine uygular. Bazı animasyonlardan oluşmaktadır. Bu tekniği uygulamak için LED lambalar uygundur.
Yerel / alan aydınlatması
Dikkati cephenin detaylarına odaklamak için kullanılabilmektedir. Tonozlar, pencere açıklıkları, kornişler, balkonlar vb… Kompozisyonun uyumlu olması için cephenin tüm aydınlatılmış elemanları tek bir kompozisyonda birleştirilmelidir. Vurgulu aydınlatma için binanın cephesine monte edilmiş orta ve düşük güçlü lambalar kullanılabilmektedir. Lineer floresan lambalı hacimli aydınlatma ve kurulumlar için mükemmel bir yedek haline gelen tüplerdeki lineer LED armatürler de kullanılmaktadırlar. Bu tekniği uygulamak için LED lambalar uygundur.
Hafif cepheler
Bu teknik, masif cam cepheli modern binalar için uygundur. İş merkezleri, ofis binaları, alışveriş ve eğlence merkezleri için. Ekipmanı (tek renk veya RGB) odanın içine camın arkasına takılabilmekte ve ona doğru yönlendirilmektedir. Böylece dinamik veya statik çeşitli aydınlatma efektleri elde edilebilmektedir.
Arka plan / siluet aydınlatması
Herhangi bir ayrıntı olmadan bir nesnenin şeklinin dış hatlarını tasvir etmenize izin veren sanatsal bir efekt. Net ve güçlü bir grafik görüntü oluşturur. Efektin özü, parlayan bir arka kısım yaratmaktır.
Öznenin siluetinin karanlık veya siyah göründüğü bir çekimdir. Bu etki genellikle tiyatro binalarının ve sütunlu sarayların aydınlatılmasında kullanılabilmektedir. Yüksek güçlü LED projektörlerle yapılabilmektedir.
LED aydınlatması
Oldukça yeni bir tekniktir. Doğrusal ışıklar binanın ana hatlarını vurgular. Aydınlatma alımının toplu olarak uygulanması, ucuz doğrusal ışık kaynaklarının ortaya çıkması nedeniyle mümkün oldu. LED cetveller veya esnek neon lambalar bu iş için uygundur. Tüm cephe boyunca onlarca ve yüzlerce metrede kurulurlar. Binanın ana hatlarını aydınlatırlar. Örneğin; bina köşelerini aydınlatması için LED cetveller kullanılabilmektedir.
Renk dinamikleri
Renk sentezi, zamanla renk değişimi, solma ve parlaklık artışı ile cephe aydınlatma yöntemidir. Dinamik sistemlerini kullanma teknikleri yukarıdakilerden herhangi biri olabilmektedir. Projektör, LED aydınlatması veya siluet aydınlatması bu şekli için uygundur. Kontrollü renk dinamik armatürler kullanılabilmektedir. LED çubuklar, spotlar ve diğer LED ekipmanları vb… Ayrıca parlak çizgiler, renk değiştiren noktalar şeklinde hafif grafikler de oluşturabilirsiniz. Gerekli parlaklığa bağlı olarak, renk değişikliği olan herhangi bir armatür kullanılabilmektedir. Örneğin LED şeritler veya daha güçlü Power Washer RGB lineer armatürler gibi olacaktır.
