Nicel ve nitel ne demektir? Ne gibi özellikleri vardır? Aralarındaki fark nelerdir? Konu hakkında örnekleri de içeren yazımız aşağıdaki gibidir;
Nicel ne demektir?
Nicel kelimesi, ölçülebilen, sayılabilen, miktarı tespit edilebilen sözcüklere denmektedir. Bu sözcük ağırlık, uzunluk, miktar, yüzde vb de içerebilmektedir. Bu anlam varlığın ne kadar olduğunu (miktar ve sayı) içermektedir. Bu tür kelimeleri nicel olup olmadığını anlamak için kelimeye “Ne kadar?” sorusunu sorabiliriz.
NOT: “Renk” kavramı ölçülememektedir. Ayrıca sayılamamaktadır. Sadece bir varlığın şeklini göstermektedir. Bun nedenle renk kavram alanına ait kelimeler nitel anlam taşımaktadır. Mesela “Uzunluk” kelimesi, ölçülebilen veya sayılabilen bir kavramı ifade ettiği için nicel anlam taşımaktadır.
UYARI: Bir kelime, kullanıldığı cümleye göre “nicelik” veya “nitelik” ifade edecek şekilde kullanılabilmektedir. Kelimelerin nicel veya nitel anlamlı olup olmadığını anlamak için, kullanıldıkları anlama bakmak daha kesin sonuçlar verecektir.
Örnek;
- “Kahvaltıda mutlaka taze ekmek olmalı.” ( Burada ekmeğin tazeliğini ölçülebilmektedir. Bizler bir ekmeğin bayat olup olmadığını ellediğimiz zaman anlarız. Dolayısıyla burada bu kullanım şekli nicel anlam taşımaktadır.)
- “Kapıyı küçük bir kız açtı.” ( Burada kapıyı açan kızın küçük veya büyük olduğunu ölçebileceğimiz için, bu söz dizimi nicel anlam taşımaktadır.)
- “Eve gelince bir tabak yemek yedi.” ( Burada ise, yemeğin miktarı öne çıkmaktadır. Yediğimiz yemeğin miktarını ölçebildiğimiz için, bu söz dizimi de nicel anlam taşımaktadır.
Nitel ne demektir?
Nitel kelimesi, sayılamayan, ölçülemeyen ve miktarı tespit edilemeyen sözcüklere denmektedir. Bu kelime herhangi bir şeyin ya da nesnenin sahip olduğu özelliklerin nasıl olduğunu belirlemekte ve vurgulamaktadır. TDK, Nitel terimini “bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran özellik, vasıf, keyfiyet” olarak tanımlamaktadır. Ayrıca nitel kelimeleri bir nevi niteleme sıfatı olarak adlandırabiliriz.
- “Son model arabasıyla yanımıza geldi.” Burada soyut bir anlam bütünlüğü bulunmaktadır. Cümle sadece nesnenin özelliklerine vurgu yapmaktadır. Bu nedenle sayılamamakta ve nitel gruba dahil olmaktadır.
- Çok ağır birisi, oturmayı kalkmayı iyi biliyor.(Bu cümledeki ağır kelimesi de normalde nicel anlam bildirirken, bu cümlede nitel anlam bildirmektedir. Çünkü ağır sözcüğünden kasıt, kişinin oturaklı olduğunu vurgulamaktır. Bu da kişinin özelliğine işaret etmektedir.)
- Geniş olmak, vurdum duymaz olmak anlamına gelmez. (Burada da özellik belirttiği için nitel anlam özelliklerini taşımaktadır.)
