Amasya

Amasya Hakkında Genel Bilgiler

Amasya, Türkiye‘nin Karadeniz Bölgesi’nde, tarihi zenginliği ve doğal güzellikleri ile dikkat çeken bir şehirdir. Yeşilırmak Nehri’nin iki yakasında kurulu olan şehir, tarihin farklı dönemlerinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Amasya, Osmanlı İmparatorluğu döneminde şehzadelerin eğitim gördüğü bir şehir olarak bilinir ve bu nedenle “Şehzadeler Şehri” unvanına sahiptir. Tarihi boyunca Hititler, Frigler, Persler, Roma ve Bizans İmparatorlukları gibi büyük medeniyetlerin merkezi olan Amasya, zengin tarihini günümüze kadar koruyabilmiş önemli bir kültür ve turizm merkezidir. Amasya Kalesi, Kral Kaya Mezarları ve Yeşilırmak kıyısındaki Osmanlı dönemine ait ahşap evleriyle ünlüdür.

Coğrafi Konumu ve İklimi

Amasya, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nde yer almakta olup, doğusunda Tokat, batısında Çorum, kuzeyinde Samsun, güneyinde Yozgat ile komşudur. Şehrin yüzölçümü yaklaşık 5.702 km² olup, deniz seviyesinden yüksekliği 411 metredir. Yeşilırmak Nehri, şehrin içinden geçmekte olup, şehre hayat veren en önemli coğrafi unsurdur. Amasya, dağlık bir yapıya sahip olup, kuzeyde Canik Dağları, güneyde ise Suluova Ovası ile çevrilidir.

Amasya’da karasal iklim ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimi görülmektedir. Şehirde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlı geçer. İlkbahar ve sonbahar aylarında ılıman bir hava hakimdir. Özellikle Yeşilırmak Vadisi, şehirde mikroklima etkisi yaratır ve tarım ürünlerinin çeşitliliğini artırır.

Amasya’nın Tarihçesi

Antik Dönem

Amasya’nın tarihi, M.Ö. 4000 yıllarına kadar uzanır. İlk olarak Hititler döneminde kurulan şehir, daha sonra Frigler, Kimmerler ve Lidyalılar gibi medeniyetlerin egemenliği altına girmiştir. Pers İmparatorluğu döneminde ise şehir, önemli bir ticaret ve yönetim merkezi haline gelmiştir. Ancak Amasya’nın en önemli tarihi dönemi, Pontus Krallığı zamanına dayanır. M.Ö. 333 yılında kurulan Pontus Krallığı, Amasya’yı başkent olarak kullanmış ve Yeşilırmak Vadisi boyunca Kral Kaya Mezarları gibi anıtsal yapılar inşa edilmiştir.

Roma ve Bizans Dönemi

Pontus Krallığı’nın yıkılmasının ardından Amasya, Roma İmparatorluğu’nun egemenliğine girmiştir. Roma döneminde şehir, ticaret ve kültür merkezi olarak önemli bir rol oynamış ve Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırlarını savunmak için stratejik bir merkez haline gelmiştir. Amasya Kalesi, Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir savunma yapısı olarak kullanılmıştır. Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasının ardından Amasya, Bizans İmparatorluğu topraklarına katılmış ve Bizans döneminde de bölgedeki stratejik ve kültürel önemini korumuştur.

Selçuklu ve Osmanlı Dönemi

1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Amasya, Selçuklu Devleti’nin kontrolüne girmiştir. Selçuklular, Amasya’yı önemli bir ticaret merkezi ve kültürel bir başkent haline getirmiştir. Selçuklu döneminde inşa edilen camiler, medreseler ve kervansaraylar, şehrin mimari dokusunu zenginleştirmiştir. 1392 yılında ise Yıldırım Bayezid döneminde Osmanlı İmparatorluğu’na katılan Amasya, Osmanlı döneminde büyük bir siyasi ve kültürel merkez olmuştur. Osmanlı şehzadeleri burada eğitim görmüş ve devlet yönetimine hazırlanmıştır. Bu nedenle Amasya, Osmanlı tarihinde “Şehzadeler Şehri” olarak anılmaktadır.

Amasya, Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli idari merkezlerinden biri olarak gelişmiş ve Amasya Tamimi, modern Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı önemli bir belge olarak 1919 yılında bu şehirde yayımlanmıştır. Bu tamim, Kurtuluş Savaşı’nın başlangıç aşamalarında büyük bir rol oynamıştır.

Cumhuriyet Dönemi

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından sonra Amasya, modern Türkiye’nin önemli kültürel merkezlerinden biri olmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında, tarım ve ticaretle gelişen şehir, son yıllarda turizm potansiyeli ile öne çıkmıştır. Osmanlı döneminden kalma yalı boyu evleri, tarihi yapılar ve Kral Kaya Mezarları gibi kültürel miraslar, Amasya’nın turizm açısından cazibe merkezi olmasını sağlamıştır.

Amasya’nın İlçeleri

Amasya, 7 ilçeye sahiptir ve her biri tarım, turizm veya tarihi zenginlikleri ile öne çıkar. İşte Amasya’nın ilçeleri ve nüfus bilgileri:

Amasya’nın Ekonomisi

Amasya’nın ekonomisi büyük ölçüde tarım, hayvancılık, sanayi ve turizme dayalıdır. Şehir, verimli toprakları ve ılıman iklimi sayesinde tarımsal üretimde önemli bir yere sahiptir. Amasya elması, ülke çapında ünlü olan bir tarımsal üründür. Şehirde yetiştirilen diğer tarım ürünleri arasında buğday, şeker pancarı, mısır, arpa ve meyvecilik öne çıkar.

Tarım ve Hayvancılık

Amasya, Türkiye’nin önemli tarım şehirlerinden biridir ve özellikle elma, şeftali, armut gibi meyve üretiminde öne çıkar. Amasya elması, şehirle özdeşleşmiş olup, lezzeti ve dayanıklılığı ile bilinir. Bunun yanı sıra bağcılık da şehirde yaygındır ve üzüm üretimi yapılmaktadır. Tahıl üretimi, özellikle buğday ve arpa, Amasya’nın kırsal bölgelerinde yaygın olarak yapılmaktadır. Hayvancılık ise şehirde yaygın olup, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık önemli bir geçim kaynağıdır. Özellikle süt ve et üretimi Amasya’nın ekonomisine büyük katkı sağlar.

Sanayi ve Ticaret

Amasya’da sanayi sektörü, tarıma dayalı sanayi ürünleri üzerine yoğunlaşmıştır. Un, şeker, gıda işleme gibi tarımsal ürünlerin işlendiği fabrikalar, şehir ekonomisinin önemli bir parçasıdır. Ayrıca tekstil, mobilya ve inşaat malzemeleri üretimi de şehirde gelişmiştir. Şehirdeki organize sanayi bölgeleri, tarım ve sanayi entegrasyonunu sağlamada önemli bir rol oynamaktadır.

Turizm

Amasya, tarihi ve doğal güzellikleriyle her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turisti ağırlamaktadır. Kral Kaya Mezarları, Osmanlı dönemine ait ahşap evler, Amasya Kalesi ve Yeşilırmak boyunca sıralanan tarihi yapılar, Amasya’nın turizm potansiyelini artıran başlıca unsurlardır. Ayrıca Amasya Müzesi, şehirdeki arkeolojik eserlerin sergilendiği önemli bir müze olup, tarihi ve kültürel zenginlikleri gözler önüne sermektedir. Şehir, aynı zamanda doğa turizmi açısından da önemlidir; Borabay Gölü, doğaseverlerin sıkça ziyaret ettiği bir yerdir.

Kral Kaya Mezarları

Kral Kaya Mezarları, Amasya’nın en önemli tarihi yapılarından biridir. Pontus Krallığı dönemine ait olan bu mezarlar, Yeşilırmak’ın kenarında, yüksek kayalar üzerine oyulmuştur. M.Ö. 3. yüzyılda inşa edilen mezarlar, Pontus krallarına ait anıt mezarlar olarak bilinir. Kral Kaya Mezarları, Amasya’nın simgesi haline gelmiş olup, şehre gelen turistlerin ilk ziyaret ettiği yerlerden biridir. Bu tarihi yapılar, şehrin tarihî mirasını yansıtan önemli bir semboldür.

Amasya Kalesi

Amasya Kalesi, şehrin en yüksek noktasında yer alır ve Amasya’ya hâkim bir manzaraya sahiptir. Kale, stratejik konumu nedeniyle antik dönemden Osmanlı dönemine kadar birçok kez güçlendirilmiş ve savunma amaçlı kullanılmıştır. Kale, Pontus Krallığı döneminde inşa edilmiş olup, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde de kullanılmıştır. Günümüzde kaleye çıkanlar, şehrin ve Yeşilırmak Vadisi’nin muhteşem manzarasını izleyebilirler.

Yalı Boyu Evleri

Yalı Boyu Evleri, Yeşilırmak kıyısında sıralanan ve Osmanlı dönemine ait geleneksel ahşap evlerden oluşan bir bölgedir. Bu evler, Amasya’nın tarihi dokusunu ve kültürel zenginliğini yansıtan önemli yapılardır. Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan bu evler, günümüzde hem müze olarak kullanılmakta hem de turistik amaçlı ziyaretçilere açıktır. Yalı Boyu Evleri, Amasya’nın görsel ve tarihi zenginliklerini yansıtan birer simge haline gelmiştir.

Ulaşım Sistemi

Amasya, kara, demir ve hava yolu ulaşımı açısından iyi bir konuma sahiptir. D-100 karayolu ve E-80 otoyolu üzerinden Samsun, Tokat, Ankara ve çevre illere kolayca ulaşılabilir. Amasya’nın Merzifon Havalimanı, şehre ve çevre illere hava ulaşımı sağlayan önemli bir noktadır. Şehir içi ulaşım ise otobüs ve minibüslerle sağlanmaktadır. Amasya’nın tarihi ve turistik bölgelerine düzenli otobüs seferleri yapılmakta olup, turistlerin şehir içinde rahatça gezebilecekleri ulaşım seçenekleri mevcuttur.

Amasya’nın Nüfusu

Amasya’nın 2023 yılı itibarıyla toplam nüfusu 350.462’dir. Nüfusun büyük kısmı Amasya Merkez ve Merzifon ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Kırsal kesimde tarım ve hayvancılık faaliyetleri devam ederken, şehir merkezi daha çok ticaret, hizmet ve turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu bir bölgedir.

Belediye Başkanları

Amasya Belediyesi, özellikle şehirdeki tarihi dokunun korunması ve turizmin geliştirilmesi için çeşitli projeler yürütmektedir. Ayrıca şehirdeki sosyal ve kültürel yaşamı canlandırmaya yönelik çevre düzenlemeleri ve alt yapı projeleri de belediyenin öncelikli çalışmalarındandır.

Tarihi Yapılar ve Turistik Yerler

Amasya Müzesi

Amasya Müzesi, şehirdeki arkeolojik kazılardan elde edilen eserlerin sergilendiği önemli bir müzedir. Müze, Paleolitik Çağ’dan Osmanlı dönemine kadar uzanan geniş bir tarihi yelpazeye sahip eserleri barındırır. Özellikle mumya koleksiyonu, müzenin en dikkat çekici bölümlerindendir.

Borabay Gölü

Borabay Gölü, Amasya’nın doğa turizmi açısından önemli noktalarından biridir. Taşova ilçesi sınırlarında yer alan bu göl, etrafı çam ormanları ile çevrili olup, doğa yürüyüşü, kampçılık ve piknik için ideal bir yerdir. Doğa severler için huzur verici bir kaçış noktasıdır.