Piyano, çekiç etkisine sahip klavyeli telli çalgıların genel adıdır. Oynatma yeteneği, iyi bir zevkin işaretidir. Yüzyılın çalışkan ve yetenekli bir müzisyeninin imajı her piyaniste eşlik etmektedir. Çalmaya sahip olmak herhangi bir müzik eğitiminin ayrılmaz bir parçası olmasına rağmen, bunun seçkinler için bir enstrüman olduğu söylenebilmektedir. Piyano tarih çalışması, geçmiş dönemin bestelerinin yapısını ve özelliklerini daha iyi anlamaya yardımcı olmaktadır.
Piyano ve tarihi
Tarihi için iki asırdan fazla geriye gidilmesi gerekmektedir. Aslında ilk piyano Amerika’da (1800’ün sonunda J. Hawkins) ve Avusturya’da (1801’in başında M. Müller) aynı anda icat edilmiştir. Zamanla, gelişmekte olan enstrüman daha fazla düğmelere sahip olmuştur. Dökme demir çerçeveli, çapraz şeritli, çok seviyeli amortisör düzeniyle mevcut şekil, IXX yüzyılın ortalarına kadar kullanılmıştır.
O dönemde en yaygın olanı tip “dolap piyanoları” dır. 1400 x 1200 mm standart gövde ölçüsüne, 7 oktav aralığına, baza zeminine monte pedal mekanizmasına, piyano ayağına ve kirişine bağlanan dikey bir konsola sahiptirler. Bu nedenle, yaratılış tarihi, bu tür enstrümanın gelişim çağından neredeyse yüz yıl daha sonra olarak bilinmektedir.
Modern enstrümanın ataları
Bu sınıfın en eski temsilcileri klavikord ve klavsendir. Piyanodan önce gelen bu klavye ve telli çalgıları kimin ve hangi yılda icat ettiği bilinmemektedir. XIV yüzyıl civarında ortaya çıkmışlardır. Aynı şekilde XVI-XVIII yüzyıl aralığında Avrupa’da yaygınlaşmışlardır.
Klavsen arasındaki fark, etkileyici sesidir. Aynı şekilde anahtarın ucuna takılan tüylü bir çubuk sayesinde ses elde edilmektedir. Bu cihaz ipi çekerek ses çıkarmasına neden olmaktadır. Tuhaflık, dinamik çeşitliliğin gelişmesine izin vermeyen, iki klavyenin yüksek ve sessiz olmasını gerektiren düşük melodiktir. Klavsen dış kaplamasının özellikleri, tuşların zarafet ve tuhaf rengi ile şekillenmiştir. Bu dönemde üst klavye beyaz, alt klavye siyah olarak dizayn edilmiştir.
Piyanonun bir diğer öncüsü klavikorddur. Bu tip evlerde kullanılmak içindir. Dilleri çekmeyen, ancak tellere dokunan metal plakalarla ses çıkarmakta ve degiştirmektedir. Bu tonlamalar melodik sesi belirlemekte ve dinamik olarak zengin bir parça icra etmeyi mümkün kılmaktadır.
Klavikord tiplerde sesin gücü ve parlaklığı daha düşük olmaktadır. Bu nedenle enstrüman konserlerde değil, çoğunlukla evde müzik yapımında kullanılırdı.
Yeni tip piyano yaratılmasının tarihi ve evrimi
Zamanla, müzik sanatı dinamiklerin kalitesini talep etmeye başlamıştır. Aynı şekilde eski klavyeler kademeli olarak modernize edilmiştir. Piyano ise, böyle ortaya çıkmıştır. Floransalı Bartalameo Cristofori, piyano’nun mucidi olarak kabul edilmektedir. 1709 civarında, İtalyan piyano yapımcısı tellerin altına çekiçler yerleştirmiştir. Bu yapıya gravicembalo col piano e forte (Günümüzde ki adı ile Piyano) adı verilmiştir. Fransa’da benzer bir yenilik 1716’da J. Marius tarafından, Almanya’da 1717’de C. G. Schreter tarafından geliştirilmiştir. Erarom’un çift provayı icadı sayesinde, tuşlara hızlı bir şekilde art arda basmak mümkün hale gelmiştir. Ayrıca zamanla daha mükemmel ve güçlü bir ses elde edilmesi sağlanmıştır. XVIII yüzyılın sonundan beri, daha önce yaygın olan klavsen ve klavikorların yerini piyanolar almıştır. Aynı zamanda, organ, klavsen ve piyano mekanizmalarını birleştiren tuhaf melezler ortaya çıkmıştır.
Yeni alet arasındaki fark, diller yerine metal plakaların varlığıdır. Bu sistem ile sesin değiştirilmesine izin vererek seslerde değişimden etkilenmiştir. Bir klavyede yüksek (forte) ve yumuşak (piyano) seslerin kombinasyonu, enstrümana adını vermiştir. Ayrıca ilerleyen zamanda yavaş yavaş piyano üreten fabrikalar ortaya çıkmıştır. O dönemde günümüze kadar olan dönemde ki en popüler şirketler Streicher ve Stein’dir.
Özel üretim sayesinde, on dokuzuncu yüzyılın müzik kültüründe sıkıca yerini alan enstrümanın gelişimi hızlanmıştır. Tasarımı birkaç kez değişmiş ve Yüzyıl boyunca İtalyan, Alman, İngiliz ustalar cihazda iyileştirmeler yapmıştır. Piyano üreten fabrikalardan Silbermann, Zumpe, Schröter ve Stein’ın çalışmaları önemli katkılarda bulunmuştur. Günümüzde mekanikte farklılık gösteren ayrı üretim gelenekleri vardır. Ayrıca klasik enstrüman temelinde yenileri ortaya çıkmıştır. Bunlar sentezleyiciler ve elektronik piyanolardır.
Türkiye‘de enstrümanların piyasaya sürülmesi, çok sayıda olmasına rağmen yüksek kalitede değildi. Avrupa muadillerinden daha düşük, doğal malzemelerden ucuz, yüksek kaliteli ürünler üretmiştir.
Piyano enstrümanı’nın tarihteki değerleri
Piyanonun gelişimi müzik tarihinde bir dönüm noktasıydı. Görünüşü sayesinde, lider konumda olduğu konserler popüler olmuştur. Bulunuşu ile klasisizm ve romantizm döneminde popülerliğin hızlı büyümesini sağlamıştır. Aynı zamanda çalışmalarını yalnızca bu enstrümana adayan bir besteciler topluluğu ortaya çıkmıştır. Bunlardan başlıcaları W.A. Mozart, J. Haydn, L. Beethoven, R. Schumann, C. Gounod bu konuda ilk ustalaşanlar arasındaydı. Piyano ile çalınan müziğinin sayısız şaheseri bilinmektedir. Piyanoya yönelik olmayan besteler bile, piyanoda diğer enstrümanlardan çok daha ilginç şekilde çalınabilmektedir.
Sonuç olarak;
Görünümü, güçlü bir sese ve çok çeşitli dinamik tonlara sahip yeni bir klavyeli enstrüman için müzik kültüründeki acil ihtiyaca bir tür teknik yanıttır. Ayrıca en iyi ve karmaşık melodileri yeniden üretmeye uygun, modern entelijansiyanın soylu mülklerinin ve apartmanlarının değişmez bir özelliği haline gelmiştir. Yaratılış tarihi, ideal enstrümanın yaratılmasına olanak sağlamıştır.
