Libretto bir vokal eserinin metnidir. Çoğu zaman bu terim bir opera veya operet’in sözel ve senaryo unsuruna uygulanmaktadır. Libretto’nun il libro’ya (kitap) değil, il libretto veya libello’ya, yani “kitap”a atanması şunu ortaya çıkarmaktadır;
XVII ve XVIII yüzyıl sakinine bir libretto nedir? diye sorsak, bunun bir kitap olduğu konusunda tam bir güvenle cevap verirdi. Nitekim bu müzikal terimin adı da bu şekilde tercüme edilmiştir. Daha önce, libretto opera, bale ve diğer dramatik eserlerin edebi temeli olarak adlandırılıyordu. Bu broşür, sahne üretiminin eylemini anlatan bir tür senaryoydu. Ancak, kitapçıkta açıklanan anlama göre, opera veya müzikalin kendisiyle yakından bağlantılı olduğu için ayrı bir edebi tür haline getirilmemiştir. Daha sonra, bu terim bireysel müzik eserlerine atıfta bulunmaya başlamıştır.
Tarihi
Libretto’nun tarihi XVIII yüzyılın ortalarına kadar sürmüştür. Bu müzikal sahnede ki tüm yapımlar belli bir şemaya bağlı kalarak sahnelenmek üzere ortaya çıkmıştır. Bunun nedeni, dramatik görevlerin çoğunun aynı türden olmasıdır. Eserlerinde birkaç besteci aynı librettoyu kullanabilirdi. Ancak XVIII yüzyılın ikinci yarısında, müzik eşliğinde bestelemek için ayrı bir tür etkinlik bile ortaya çıkmıştır.
Librettist, öncekilere benzemeyen bireysel hikayeler bulmak zorunda kalmıştır. Bu kişi libretto’nun ne olduğunu herkesten daha iyi anlamıştır. Besteci ile birlikte çalışarak uygun seçenekler sunmaya hazır olmak gerekmekteydi. Elbette asıl yazarın fikrini, dramatik eserin doğasını anlamak ve aktarmak da gerekiyordu. Librettistlerin zor bir görevle karşı karşıya oldukları söylenebilmektedir. Bu kişi ayetleri, müzikal bileşeni ve prodüksiyon kahramanlarının eylemlerini birleştirmektedir. Örneğin, bu türün ünlü ustaları R. Calzabidgi ve Da Lonte’dir (Mozart, Çaykovski, Rimsky-Korsakov ve diğer büyük bestecilerle işbirliği yapılmıştır).
XIX yüzyılda libretto nedir?
Bu zamanlarda besteciler opera, bale ve operetlerin edebi temellerini yazmak için profesyonel yazarların yerini almaya başlamıştır. Doğru, bir librettonun ne olduğunu ve prodüksiyonu onunla nasıl tamamlayacağını anlamak için önemli bir yaratıcı potansiyel gerekiyordu. Besteciler arasında librettistlerle işbirliğine devam eden, ancak diğer görevleri yerine getirme konusunda onlara güvenenler de vardı. Örneğin bir kişinin yalnızca şiirsel bir metin hazırlaması gerekiyordu.
Yapım örnekleri ve yazarları
Bu güne kadar temeli, müzik ve sahne gereksinimlerine uygun olarak işlenen edebi eserlerdir. Örneğin, bu özellik Puşkin’in Maça Kızı ile Çaykovski’nin yorumunu karşılaştırırken görülebilmektedir. Bu türden çok az eser özerk olarak adlandırılabilmektedir. Yani belirli bir üretim için özel olarak yazılmıştır. Besteci Richard Wagner’in tüm eserlerinin librettosunu tek başına yazdığı bilinmektedir. Rus besteci Alexander Serov da aynı yeteneğe sahiptir. Judith ve Rognada operalarının librettosunun yazarıdır. Ancak ikincisi tiyatro eleştirmeni Dmitry Averkiev ile birlikte yazılmıştır.
