16 Eylül 2014’te İngiliz bilim adamları, Nature Communications dergisinde çocuklarda konuşma gelişimini etkileyen bir gen hakkında bir makale yayınlamışlardır. Bununla birlikte bir çocuğun erken yaşta kaç kelime telaffuz edebileceğini belirleyen bir gen bulmuşlardır. İngiliz bilim adamlarının çalışmaları çok ilginç ve bir çocuğun gelişiminde, bir yetişkinin özelliklerinin oluşumunda genlerin neyi ve nasıl belirlediğinin anlaşılmasına katkıda bulunmuştur.
Çocuklar farklı yaşlarda konuşmaya başlamaktadır. Ayrıca her biri zaten güçlü iken, diğeri hala sadece tek tek kelimeleri telaffuz etmektedir. Anlaşıldığı üzere, 3 yaşın altındaki bir çocuğun konuştuğu kelimelerin sayısı sadece ebeveynlerin onunla nasıl iletişim kurduğuna bağlıdır. Aynı zamanda genlere de bağlıdır. Aslında genlerin konuşmayı öğrenme yeteneğini etkilediği gerçeği daha önce biliniyordu. Ama şimdi bu etkinin ilişkili olduğu belirli bir gen de saptanmıştır. Bu gene ROBO2 denmektedir.
Bir gen varyantına sahip çocuklar, diğerine sahip olanlardan daha geniş bir kelime dağarcığına sahiptir. İlginç bir şekilde de gen, zihinsel yeteneği korumaktadır. Örneğin; okumayı öğrenmede bir bozukluk olan disleksi ile ilişkili olabilmektedir. Bununla birlikte bilinen bir bölgenin yakınında veya kromozom 3 üzerinde de bu durum bulunmaktadır. Bazı çocuklar okuma yazma öğrenemezler, çünkü onlara yetersiz eğitim verilmediğinden değidir. Onların genleri “onları vermediği” içindir. Örneğin genetik farklılıklar nedeniyle, bir çocuk bir harf dizisini takip etmek için göz hareketlerini koordine edememektedir. Ya da fonemik işitme bozukluğu da vardır. Bu tür çocuklara okumayı öğretmek için özel müfredatlar gereklidir.
Sağlıklı çocuklarda durum nasıldır?
Ancak söz konusu çalışma sağlıklı çocuklara da bakmıştır. Ayrıca burada bu durum önemlidir. Genlerin normal gelişimi nasıl sağladığını ve neyin ihlal edilebileceğini anlamak günümüzde mümkün olmaya başlamıştır. Bunu anlamak için genetikçiler, genomun bölümlerini, insan özellikleriyle ilişkili olduğu ortaya çıkan varyasyonları bulmaktadır. Ayrıca daha sonra bu bölümlerde nelerin kaydedildiğini, keşfettikleri bu genlerin işlevlerinin neler olduğunu anlamaya başlamışlardır. Böyle bir hikaye, konuşma yeteneği için önemli olan farklı bir gene sahiptir. Bu gen ise, FOXP2 genidir.
Bu genin mutasyonları, üyeleri dilbilgisine hakim olamayan bir ailede bulunmuştur. Bu büyük ilgi uyandırmış bir araştırmadır. Çünkü konuşma yeteneği insanı diğer hayvanlardan ayıran en önemli özelliktir. Gen kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca embriyonik gelişim sırasında beynin konuşma ile ilişkili alanlarında çalıştığı gösterilmiştir. Dahası, FOXP2’nin insanlarda en yakın akrabalarından ve maymunlarından temin edilebilmektedir. Ya da diğer hayvanlarda farklı bir şekilde özel bir şekilde evrimleştiği de ortaya çıkmıştır. Her ne kadar “sözel” işlevler tarafından işgal edilen bu gene sahip olsalar da, durum o şekilde saptanmıştır. Örneğin ötücü kuşlarda ötücülük de öğrenmeyi etkilemektedir.
Sonuç olarak;
ROBO2 geninin kapsamlı bir şekilde çalışılacağına ve bu çalışmaların tıp veya pedagojinin gelişimine faydalı olacağına şüphe yoktur. Konuşma yeteneği, bir kişinin çok önemli bir özelliğidir. Bu araştırmanın ne gibi yararlı sonuçlar getireceğini sürekli yazmak gerekmektedir. Ancak faydalı olmanın yanı sıra, genlerin bir insanı nasıl “yarattığını” ve birbirimizden farklı olmamızda nasıl bir rol oynadıklarını anlamak heyecan vericidir. Richard Feynman fizik hakkında şöyle demiştir “Fizik seks gibidir: elbette, bazı pratik sonuçlar verebilir, ancak bu yüzden yapmıyoruz.”. Genom çalışması fizikten daha kötü değildir. Ayrıca belki de çok daha heyecan verici olabimektedir.
