Güneş sistemimize bakarsak, uydular ve yıldızlar haricinde bilinen sekiz gezegen bulunmaktadır. Bu yazımızda güneşin etrafında dönen en küçük gezegenden olan Merkür gezegeni hakkında yazacağız. Aynı zamanda Merkür gezegeni güneşe en yakın bulunan gezegendir.
Gezegenin adı tanrıların habercisinden gelmektedir. Tam olarak ne zaman keşfedildiği bilinmemektedir. Dünya’dan açıkça görülebilen beş gezegenden bir tanesidir. Jüpiter gezegeninin aksine, Merkür Güneş sisteminde ki en küçük gezegendir.
Merkür: ilginç gerçekler
Tür: karasal gezegen
Yarıçap: 2440 km
Ağırlık: 3.3011 × 10 ^ 23 kg
Dünya’ya ortalama uzaklık: 77 milyon km
Yüzey sıcaklığı: -173°C ila 427°C
Güneş günleri: 176 Dünya günü
Yıldız Günü: 59 Dünya Günü
Yıl: 88 dünya günü
Yaş: 4.503 milyar yıl
Adı: Antik Roma Ticaret Tanrısı
Merkür gezegeni
Şu anda 8 gezegen içeren güneş sisteminde yaşıyoruz. Güneşe en yakın gezegen Merkür’dür. Bu gezegen karasal gezegen grubuna aittir.
Merkür antik çağda bilinmekteydi. Ancak eski astronomlar sabah ve akşam aynı yıldızı değil, iki farklı yıldızı gördüklerine inanmaktalardı. Antik astronomlar Venüs hakkında da aynı görüşe sahiptiler.
Güneş’ten sonra gökyüzünde hızlı hareket ettiği için Merkür gezegeni, tanrıların habercisi, ticaretin, gezginlerin ve hırsızların koruyucu azizi olan antik Roma tanrısı Merkür’ün adını almıştır.
Merkür sabah gün doğumundan önce ve akşam gün batımından sonra görülebilmektedir.
Merkür, Güneş’e en yakın gezegen olduğu için bu durum Merkür’ü gözlemlemeyi zorlaştırmaktadır. Gökyüzünde, Güneş’ten maksimum 29 ° uzaklaşmaktadır. Güneş’ten bu maksimum açısal uzaklığına “uzama” adı verilmektedir. Merkür’ün uzamalarının yakınında sabah veya akşam görünürlük anlarında gözlenebileceği açıklanmaktadır. Ancak yörüngesinin ekliptik’e olan eğimi güneş sistemindeki en büyüklerden biri olduğundan, bu dönemlerde Merkür’ü görmek her zaman mümkün değildir.
En iyi görünürlük dönemlerinde Merkür, -1m’lik bir parlaklığa sahiptir. Gezegen, akşam veya sabah şafağının arka planına karşı çıplak gözle görülebilmektedir.
Merkür’ün çok uzun süredir kayıp bir uydusu olduğuna dair bir hipotez vardır. Merkür kütlesine sahip bir uydunun yörüngesinin evriminin matematiksel modellemesi, prensipte böyle bir varyantın olabilmesi gerektiğine ve hatta bu gezegenlerin alışılmadık derecede yavaş eksenel dönüşünü açıklayabileceğini göstermiştir. Ancak bu hipotezi test etmek için bu gezegenlerin ayrıntılı çalışmalarına ihtiyaç vardır.
Merkür, hem Güneş’e en yakın gezegendir hem de aynı zamanda en küçüğüdür. Yarıçapı 2.440 km’dir. Güneş’ten ortalama 58 milyon km uzaklıkta hareket etmektedir.
Merkür’ün kütlesi, Dünya’nın kütlesinden neredeyse 20 kat daha azdır. Merkür, Jüpiter ve Satürn’ün bazı uydularından bile daha küçüktür. Ayrıca Merkür’ün doğal bir uydusu yoktur.
Merkür gezegeni ve özellikleri
Merkür’ün “güneş rüzgarı” tarafından oluşturulan nadir bir helyum atmosferine sahip olduğu saptanmıştır. Böyle bir atmosferin Merkür yüzeyindeki basıncı, Dünya yüzeyindeki hava basıncından 500 milyar kat daha azdır. Merkür atmosferinin bileşiminde önemsiz miktarda hidrojen, argon ve neon izleri bulunmaktadır. Uzay aracı, Merkür’de Dünya’nınkinden 100 kat daha zayıf olan zayıf bir dipol manyetik alanı keşfetmiştir. Burada ki birim alan başına Dünya’dan daha fazla güneş ışığı almaktadır. Merkür’deki aydınlatılan yüzeyin maksimum sıcaklığı, perihelion’da neredeyse 430 ° С’ye ulaşmaktadır. Gezegenin gece tarafında ise, yüzey sıcaklığı -170 ° C’ye kadar düşmektedir. Ancak güçlü sıcaklık düşüşleri derinlemesine nüfuz etmemektedir. Gezegenin yüzey tabakası oldukça ezilmekte ve mükemmel bir ısı yalıtımı görevi görmektedir. Böylece yüzeyden birkaç on santimetre derinlikte sıcaklık her zaman sabit kalmaktadır. Bu nedenle yüzey altı sıcaklık 80 ° C ye kadar düşmektedir.
Merkür yüzeyinin uzay aracı tarafından fotoğraflanan kısmı Ay’a benzemektedir. Çeşitli boyutlarda birçok krater bu gezegeni kaplamaktadır. Ancak ova olarak adlandırılan alanlarda, kraterlerin yoğunluğu, ay denizlerinin yüzeyinde olduğu gibi önemli ölçüde daha az bulunmaktadır.
Merkür üzerindeki yerçekimi ivmesi 3.68 m/s2’dir. Herhangi bir astronotun agırlığı, Dünya’dan neredeyse üç kat daha hafif olmaktadır.
Merkür’ün ortalama yoğunluğu neredeyse Dünya’nınkiyle aynıdır. Bilim adamlarının hesaplamalarına göre Merkür, gezegenin hacminin yaklaşık yarısını kaplayan bir demir çekirdeğe sahip olmalıdır. Çekirdeğin üzerinde bir manto ve mantonun üzerinde bir silikat kabuk bulunmaktadır.
Merkür ve Yörüngesi
Merkür ayrıca oldukça uzun bir yörüngeye sahiptir. Merkür’den Dünya’ya olan mesafe 82 ila 217 milyon km arasındadır. Ayrıca Merkür, yörüngesindeki tüm gezegenlerden daha hızlı hareket etmektedir. Ortalama hızı 48 km / s dir. Güneş’in etrafında sadece 0.24 Dünya yılında bir devir yapmaktadır. Yani her 88 dünya gününde bir yıl doldurmaktadır. Tüm bunlarla birlikte, gezegenler arasında en yavaş günlük dönüşe sahiptir. Eksen etrafındaki bir devir 58.6 Dünya günü sürmektedir. Yani her devir Merkür yılının 2/3 sini oluşturmaktadır. Merkür’ün yörüngesinin ekliptik yönündeki eğimi, güneş sistemindeki en büyüklerden birisini oluşturmaktadır.
Merkür’ün eksenel ve yörüngesel hareketlerinin etkisi, bir güneş gününün bu gezegende 176 Dünya günü ile eşit olmasına neden olmaktadır. Yani tam olarak iki gün sürmesine yol açmaktadır. Bu da benzersiz bir olay olarak bilinmektedir. Çünkü bir günde iki dünya yılı geçmektedir. Merkür’deki bir güneş günü 176 Dünya günü sürmektedir. Bu da tam olarak 2 Merkür yılına eşittir. Bu fenomen hakkında diyebileceğimiz şudur ki, yörüngede hızla ilerleyen Merkür, kendi ekseni etrafında tembelce dönmektedir.
Merkür’ün omurgası etrafındaki dönüş hızı pratik olarak eşittir, ancak yörüngedeki hareket hızı değildir. Çünkü Merkür’ün yörüngesi uzamaktadır. Gezegenin Güneş etrafındaki yörüngesindeki hızı dönme hareketinin hızını yavaşlatmaktadır. Ayrıca Merkür yüzeyindeki bir gözlemci için çift gün doğumunun etkisi meydana gelmektedir. Belirli bir anda Güneş durur ve ters yönde hareket etmeye başlar.
Merkür ve Dünya arasındaki farklar
Uzun bir süre, Merkür’ün Güneş etrafındaki hareketi ile senkronize olarak kendi ekseni üzerinde döndüğüne ve bu nedenle Ay’ın Dünya’ya yaptığı gibi her zaman bir yarım küre ile karşı karşıya olduğuna inanılıyordu.
Ancak 1965 yılında radar yardımıyla bu gezegenin dönüş süresinin sadece 58.6 gün olduğu, yani yılın 2/3′ inde kendi ekseni etrafında uzak yıldızlara göre tam bir devrini tamamladığı saptanmıştır.
Merkür’ün hareketi, Dünya’nın hareketi ile ilginç bir şekilde bağlantılıdır. Bir Dünya yılı boyunca Merkür, Güneş etrafında neredeyse tam 4 tur atmaktadır. Ancak kendi ekseni etrafında 6 kez dönmeyi başarabilmektedir. Karasal yıl boyunca Merkür, Güneş etrafında neredeyse tam 3 tur atar. Bu da kendi ekseni etrafında 5 kez dönmeyi başarması ile sonuçlanmasına neden olmaktadır.
Bu yanılgı, Merkür’ü orta enlemlerde yılın nispeten kısa bir döneminde gözlemlemenin mümkün olduğu gerçeğinden kaynaklanmasına neden olur. Yaz aylarında, gün batımından sonra gezegen ufkun nispeten yüksekte göründüğü zaman gözle görünebilmektedir. Merkür’ün ilk haritalarının derleyicisi olan ünlü İtalyan astronom J. Schiaparelli, bu gezegenin ilk gözlemlerini 1881 yılında yapmış ve tam bir yıl sonra tekrarlamıştır. Tabii ki, Merkür’ün görünümünde herhangi bir değişiklik fark etmemiştir. Sadece gezegenin her zaman bir tarafta Güneş’e dönük olduğuna inanmıştır.
