Karate nedir?
Karate (karate-do), bir tür Japon dövüş sanatıdır. Silahsız bir savunma ve saldırı sistemi olarak bilinmektedir. Japonya’daki yarışmalar güreş, çeşitli atışlar yapma, tutuş ve boğma tekniklerini içeren diğer dövüş sanatlarından (sumo, jiu-jitsu, judo, aikido) farklılık göstermektedir. Aynı zamanda dövüşe katılanlar arasındaki doğrudan temas derecesi minimumdur. Vücudunun hayati noktalarına uygulanan ve kesin olarak hedeflenen güçlü yumruklar veya tekme teknikleri içermektedir.
İlk aşamada karate, yalnızca kendini savunma amaçlı bir göğüs göğse dövüş sistemi olarak bilinmekteydi. Günümüzde karate, bir Karateke vuruşunun gücünü gösteren gösteri performansları sayesinde çok daha ünlü hale gelmiştir. Böylece deneyimli ustaları bir buzu yumrukla parçalayabilmektedir. Aynı şekilde15 cm kalınlığındaki bir çam kerestesini tekme ile parçalara ayırabilmektedir. Yine çatı kiremitlerini dirsek veya kafa ile parçalayabilmektedir.
Tarihi
Karate – orijinal çeviri olarak Japoncadan “Çin eli” kelimesinden türemiştir. XIV – XVII yüzyıllarda Okinawa adasında geliştirilen bir sistem olarak ortaya çıkmıştır. Çin dövüş sanatlarından biri olan Çin boksu Kung-Fu (“yumruk öğretimi”) tekniği temelinde ortaya çıkmıştır. Okinawa’da, XIV-XVII yüzyıllarda iki kez silahların taşınması ve depolanması konusunda devlet yasağı getirilmiştir. O dönemde yasağın ihlali ciddi şekilde cezalandırılmıştır. Bu durum adanın nüfusunu silahsız ve kendini savunma yollarını aramaya zorlamıştır. Chuan-fa’ya aşinalık, silahsız bir kişinin silahlı bir düşmanla eşit şartlarda yüzleşmesini mümkün kılacak kendi savaş sistemlerini geliştirmelerine izin vermiştir.
Terimler
Ünlü bir karate ustası ve popülerleştiricisi olan Gichin Funakoshi (1868-1957), bu yer değiştirmenin anlamını şöyle açıklamaktadır;
Aynanın cilalı yüzeyinin önündeki her şeyi yansıtması ve sessiz bir vadinin en ufak bir sesi taşıması gibidir. Bu yüzden karate öğrencisi, karşılaşabileceği her şeye yeterince cevap vermeye çalışarak kendini bencillikten ve öfkeden kurtarmalıdır. “Boş” hiyeroglifinin anlamı budur.
XX yüzyılın başında karate sanatı, Okinawa’nın klan aile okullarının ötesine geçmiştir. Üniversitelerde ders veren Funakoshi’nin fırtınalı faaliyetleriyle büyük ölçüde kolaylaştırılan tüm Japonya’yı hızla fethetmiştir. Karate çalışması için ayrı gruplar düzenlemiş ve kendisi bu teknikleri göstermiştir. 1936’da Funakoshi, Shotokan adında bir okul açmış ve burada okulun adını taşıyan stili öğretmiştir.
Zamanla Shotokan stili klasik bir karate stili haline gelmiştir. Alçak duruşlar, kısa ve keskin vuruşlarla karakterizedir. Ancak güçlü olmaktan çok hızlı ve isabet gerekli olmaktadır. Kalçaların hareketi, tüm teknikleri doğru bir şekilde gerçekleştirmenin anahtarıdır. Savunma hareketleri aynı zamanda bir karşı saldırıdır.
Devam eden yıllarda Shotokan stilinin gelişimine paralel olarak, başlıcaları Shito-ryu, Goju-ryu ve Wado-ryu olan diğer karate stilleri oluşturulmuştur. Shito-ryu stili 1930’ların ortalarında usta Kenwa Mabuni (1893-1957) tarafından yaratılmıştır. Bu tarzda, tekniklerin titizliğine büyük önem verilmektedir. Hem saldırı da, hem de savunmada düşmanın hızı ve beklentisi de önemli bir rol oynamaktadır.
Goju-Ryu stili (“güç ve yumuşaklık”) usta Chojun Miyagi (1888-1953) tarafından kurulmuştur. Fiziksel olarak çok güçlü bir insan olan Miyagi, tarzında güç ve katılığa odaklanmıştır. Stilin karakteristik özellikleri yüksek duruşlar, yavaş, “ağır” hareketler ve güçlü kırılma vuruşlarıdır. Hironoro Otsuka (1892–1982) Wado-ryu stilini (“dünyanın yolu”) olarak adlandırarak yaratmıştır. Öncekilerden farklı olarak, bu tarz tamamen Japoncadır. Çin ve Okinawa tekniklerinin onun üzerindeki etkisi neredeyse algılanamamaktadır. Ancak Jiu-jitsu’dan bir takım teknikler ödünç alınmıştır. Burada odak noktası el becerisidir. Stil, düzlük ve sertlik yerine aldatıcı hareketler ve kaçışlar da kullanılmaktadır.
Ayrıca Amerikan işgal makamları, Çin jimnastiğinin bir biçimi olarak kabul edilen karate hariç tüm Japon dövüş sanatlarını yasaklamıştır. Aynı şekilde 1948’de, Funakoshi başkanlığında, bu tür dövüş sanatlarında önde gelen uzmanları bir araya getiren Japon Karate Derneği (JKA) kurulmuştur. O zamandan beri hem kendini savunma sistemi, hem de spor olarak gelişmeye başlamıştır. Zamanla ise, tüm dünyada giderek daha popüler hale gelmiştir.
Şu anda, farklı yön ve stilleri birleştiren çok sayıda karate organizasyonu ve federasyonu vardır. Bunlardan en büyük uluslararası kuruluşlar ise şunlardır;
- JKA / WF (Japon Karate Derneği / Dünya Federasyonu),
- WKC (Dünya Karate Konfederasyonu),
- WUKO (Dünya Karate Örgütleri Birliği),
- WKF (Dünya Karate Federasyonu)
Unutulmamalıdır ki birçok stilin varlığı ve tek tip yarışma kurallarının olmayışı karatenin olimpik bir spor olmasını engellemektedir.
Karate eğitimi
Karate eğitiminin üç ana bileşeni Kihon, Kata ve Kumite’dir.
Kihon
Çoklu tekrar yöntemiyle temel karate tekniklerini çalışılmaktadır.
Kata
Karate tekniklerini taklit eden karmaşık koordineli hareketlerin komplikasyonlarını içermektedir. Kata’daki hareketler, kesin olarak tanımlanmış bir sırayla birbiri ardına gerçekleştirilmektedir. Her karate stilinin kendi kata seti vardır. Ayrıca aynı isme sahip katalar farklı tarzlarda önemli ölçüde farklılık gösterebilmektedir. Kata’ya genellikle gölge boksu da denmektedir.
Kumite
Kumite sırasında gerçek bir dövüş yapma becerileri uygulanmaktadır.
Bir Karateke’nin antrenman sürecinde kas ve tendon geliştirmeye yönelik jimnastik egzersizleri büyük önem taşımaktadır. Asılı kum torbaları ve makiwara (esnek bir tahtaya tutturulmuş küçük, sıkıca dokunmuş bir saman demeti) nüfuz etme gücünü artırmak için kullanılmaktadır. Ayrıca düzleştirilmiş parmakları eğitmek ve güçlendirmek için kuru fasulye, çakıl veya kum kutuları da kullanılmaktadır.
Karate odası – “dojo” (kelimenin tam anlamıyla: yolların takip ettiği yer) – basit, halısız bir ahşap zemine sahiptir. Öğrenciler ayakkabısız antrenman yapmaktadır. Geleneksel karate-gi kostümü, genellikle beyaz ketenden yapılmış geniş bir ceket, pantolon ve uzun bir pamuklu kemerdir. Kemerin rengi Karateke’nin eğitim seviyesini belirlemektedir. Yeni başlayanlara beyaz kemer takılmaktadır. Bunun dışında renkli kuşaklar, gerçekten yetenekli bir dövüşçünün ayırt edici özelliği olan siyah kuşağa giden ardışık adımlardır (“kyu”). Buna karşılık, siyah kuşaklar da Karateke’nin beceri seviyesine bağlı olarak farklı derecelere (“dans”) ayrılmaktadır. Çoğu okul, öğrencilerini sekizinci ve siyah kuşak eğitimi ile sınırlamaktadır.
Yarışmalar
Karate yarışmaları iki bağımsız yöntem ile yapılmaktadır. Bunlar; kata ve kumite olarak isimlendirilmektedir.
Kata yarışmalarında, atlet şu veya bu katayı icra etmektedir. Hakemler performansın kalitesine göre puan vermektedir. Kumite müsabakaları belirli kurallara göre yapılan spor müsabakalarıdır. Yarışma kuralları, turnuvanın düzenlendiği organizasyon tarafından belirlenmektedir. Kata ve kumitede erkekler ve bayanlar ayrı ayrı yarışmaktadırlar.
