Gastrointestinal mukozanın korumaya ihtiyacı varsa ne yapılmalıdır?
“Hücresel düzeyde” ifadesi uzun zamandır günlük hayatımızda vardır. Bu arada, vücuttaki süreçleri bu kadar yüksek doğrulukla düzenleme yeteneği, insanlarda nispeten yakın zamanda ortaya çıkmıştır. Günümüzde doktorlar sadece vücudun hücresel bileşimi hakkında kapsamlı bilgiye sahip olmakla kalmamaktadır. Aynı zamanda hücrelerin çalışmasını nasıl normalleştireceklerini, onları nasıl restore edeceklerini ve bu sayede sağlığı nasıl koruyacaklarını biliyorlardır. Bağırsaklar da bunlardan bir tanesidir.
Hücreler nasıl korunur?
Bugün tıpta “hücre koruması” anlamına gelen “sitoproteksiyon” terimi kullanılmaktadır. Nispeten yakın zamanda, 1970’lerin sonlarında ortaya çıkmıştır. Andre Robert de onu kullanıma sunmuştur. Kendisi ve Amerika Birleşik Devletleri‘ndeki en büyük ilaç şirketi olan Upjohn’daki Biyolojik Araştırmalar Departmanından ortak yazarları tarafından yayınlanan 1979 tarihli bir makale, aşağıdaki hayvan deneyini anlatmaktadır.
Araştırmacılar, çeşitli uyaranlar (etanol, salin, alkali, vb.) kullanarak sıçanlarda mide mukozasında hasara neden olduğunu tespit etmişlerdir. Daha sonra ise, mide içeriğinin genel asitliğini azaltamayan düşük konsantrasyonlarda özel maddeler, prostaglandinler enjekte etmişlerdir. Bununla birlikte, bu maddelerin etkisindeki mukozal lezyonlar azalmış ve doku nekrozu durdurulmuştur. Bilim adamları, bu maddelerin bu denyle birlikte, mukozal hücrelerin direncini arttırdığı sonucuna varmıştır. Bu eyleme ise, sitoprotektif adını vermişlerdir.
Prostaglandinler, hormon benzeri etkiye sahip lipid bileşikleridir. Onları üreten dokulara bağlı olarak birçok prostaglandin türü de vardır. Bunlar A, B, C, D, E, F, H, I, J Latin harfleriyle gösterilmektedir. Prostaglandinlerin sentezi için çoklu doymamış yağ asitleri de gereklidir.
Hücreler nelerden korunur?
Deneyde bilim adamları, hücrelere zarar veren agresif maddelerle mukoza üzerinde hareket etmişlerdir. Birileri ise, sıradan yaşamda bu kadar güçlü etkilerle karşılaşmamızın olası olmadığını fark edebilmiştir. Bu arada, gastrointestinal sistem mukozası çeşitli faktörlerin saldırısına uğramaktadır. Onların arasında şunlar gösterilebilmektedir;
- Serbest radikaller, elektrik yükü taşıyan parçacıklardır. Stres sonucu, ilaçların etkisi altında oluşmaktadırlar. Ayrıca sigara içmek onların oluşumuna katkıda bulunmaktadır.
- Mekanik hasar (örneğin, sıcaklığa maruz kalma);
- Kimyasallar (glikoz, irade, etanol, ilaçlar);
- Bbulaşıcı ajanlar (virüsler, bakteriler, mantarlar, parazitler);
- Hipoksi – oksijen eksikliği,
- Bağışıklık tepkisi: bazı durumlarda vücudun bağışıklık tepkileri kendi hücrelerine karşı yönlendirilebilmektedir.
- Genetik faktörler
- Alerjenler
Hücrelere ne olmaktadır?
Gastrointestinal sistem de, hücrelerinin koruma seçenekleri vardır. Sonuçta, onlara karşı çok fazla agresif faktör etki etmektedir. Koruyucu mekanizmalar arasında mukus varlığı, prostaglandinlerin etkisi, bikarbonatlar, sürekli hücre yenilenmesi, yoğun mikro sirkülasyon ve mukozal hücrelerin birbirleriyle sıkı bağlantıları bulunmaktadır. Son koruma mekanizmasına özellikle dikkat etmek istiyorum. Sıkı temaslar aynı zamanda “akıllı” temaslardır. Mukoza zarını geçilmez yapmazlar. Normalde gerekli moleküller ve iyonlar mukozanın hücreleri arasındaki kanallardan geçebilmektedir. Ancak patojen bakteriler geçememektedir.
Agresif faktörlerin etkisi mukozanın koruyucu potansiyelini aşarsa, hücreler arasındaki sıkı temaslar yok edilmelidir. Bakteriler, mantarlar, toksinler bariyeri kolayca geçebilmektedir. Bu durum da, bağırsak duvarında iltihaplanmaya neden olabilmektedir. Bir kişi gastrointestinal sistemden sürekli rahatsızlık hissedebilmektedir.
Mukoza restorasyonu mümkün müdür?
Günümüzde bilim adamları, doğrudan sitoprotektif etkiye sahip olanın prostaglandinler olduğunu biliyorlardır. Ayrıca mukoza zarı üzerinde çeşitli şekillerde koruyucu bir etkiye sahiptirler. Restorasyona şunlar yardımcı olabilmektedir;
- Midede asit salgısını azaltmak.
- Koruyucu mukus oluşumunu aktive etmek.
- Submukozal tabakadaki kan akışını aktive etmek.
- Mukozanın iyileşmesini ve restorasyonunu hızlandırmak.
Gastrointestinal sistem mukozasının koruyucu özelliklerini eski haline getirmek için rebamipid preparatlarını kullanılmaktadır. Gastrointestinal mukozada prostaglandinlerin sentezini indüklerler. Ayrıca sıkı hücre bağlantılarını geri yüklerler. Ek olarak, rebamipid, bağırsağa giren bakterilerin olumsuz etkisini azaltan anti-inflamatuar potansiyele sahiptir. Mukozanın sağlığı restore edildiğinde, olumsuz belirtiler de ortadan kalkmaktadır. Ayrıca ağırlık, şişkinlik, mide bulantısı ve mide ekşimesi ortaya çıkmaktadır.
