Köpeklerin gözü, insanlarınkinden çok farklıdır. Dünyayı bizden daha az gölgede görmektedir. Ancak bu durum, köpek arkadaşlarımızın tamamen renk körü olduğu anlamına gelmemektedir. Görsel dünyaları bizimki kadar keskin ve renkli olmasa da hareketi görme konusunda daha yeteneklidirler.
Köpekler hangi renkleri görmektedir?
İnsan gözü, koni adı verilen üç tip renk belirleyici hücre sayesinde çalışmaktadır. Bu konilerin her birinin gelen görünür ışık tarafından nasıl uyarıldığını karşılaştırmaktadır. Bu karşılaştırma ile beyinlerimiz kırmızı ve yeşil dalga boylarını görmektedir. Bununla birlikte mavi ve sarı dalga boylarını da ayırt etmektedir. Köpek gözleri diğer memelilerin çoğu gibi, sadece iki tür koni içermektedir. Bu durum, beyinlerinin maviyi sarıdan ayırt etmesine izin vermektedir. Ancak kırmızıyı yeşilden ayırmamaktadır.
Ayrıca tamamen renk körü değillerdir. Ancak gözleri, insanlarda yaygın olarak bulunan üçüncü tip koniden yoksun olan kırmızı-yeşil renk körü insanlara benzemektedir. Bilim adamları beyinlerinin, renk körü insanların beyinleriyle aynı şekilde konilerinden gelen sinyalleri yorumladığını varsayarsak, köpeklerin ne gördüğü hakkında bir fikir edinebiliriz.
Mavi ve sarı renkleri görmek için köpekler ve insanlar, retina adı verilen gözün içindeki nöronlara güvenirler. Bu nöronlar, (aynı zamanda retinanın içinde bulunan) koni hücrelerinde bulunan sarı ışığa tepki olarak ateşlenmektedir. Ancak mavi ışık konilere çarptığında nöron aktivitesi baskılanmaktadır. Beyinleri ise, bu nöronların ateşlenmesini veya baskılanmasını sırasıyla sarı veya mavi hissi olarak yorumlamaktadır. Bununla birlikte, köpeklerde ve renk körü olan insanlarda hem kırmızı, hem de yeşil ışığın nöronlar üzerinde nötr bir etkisi vardır.
Bu renkleri yorumlayacak sinyaller olmadan köpeğin beyni renkleri algılamamaktadır. Kırmızı veya yeşil gördüğünüz yerde, onlar gri tonlarını görmektedir. Köpeklerin kırmızı ve yeşil hissine sahip olup olmadığı veya beyinlerinin renkleri farklı algılayıp algılamadığı hala belirsizdir. Ayrıca tıpkı renk körlüğü olan insanlar gibi, köpekler de “kırmızı” dediğimiz rengi “yeşil” dediğimiz renkten ayırt etmek için başka ipuçlarını kullanabilirler.
Çoğu durumda, anlamalarına yardımcı olacak iyi ipuçları vardır. Örneğin kırmızı nesneler, yeşil olanlardan daha koyu olma eğilimindedir. Yani, eğer bu bir kara elma ise, kırmızı-yeşil renk körlüğü olan kişi muhtemelen onun kırmızı bir elma olduğunu anlayacaktır. Eğer daha açık bir elma ise, yeşil olabilmektedir.
Köpeklerin insanların göremediği renkleri görebildiğine dair bazı kanıtlar da vardır. Proceedings of the Royal Society B dergisinde 2014 yılında yayınlanan bir araştırma, bir köpeğin gözündeki lenslerin önemli miktarda ultraviyole ışık girmesine izin verdiğini göstermiştir. Bu sayede bu dalga boylarının insan lensleri tarafından engellendiğini de bulmuşlardır. Bu durum köpeklerin bizim görebildiğimizden daha fazla mavi ışık görebildiğini göstermektedir.
Görüşleri ne kadar keskindir?
İnsan gözünün algıladığı renk tonlarından bazılarının eksikliğine ek olarak köpeğin görüşü, insan görüşünün keskinliğinden yoksundur. 2017 tarihli bir çalışmada araştırmacılar, oftalmologların insanlara verdiği testlere benzer şekilde bir görme keskinliği testi geliştirmişlerdir. Ayrıca, azalan boyuttaki harfleri ayırt edememektedir. Ancak aralarında sürekli azalan mesafe ile dikey veya yatay çizgiler içeren görüntüleri doğru bir şekilde tanımladıkları için ödüller ile ödüllendirilmiştir.
Araştırmacılar köpeklerin en azından Whippets, Puglar ve deneylere katılan tek Sheltie’nin çok miyop olduğunu bulmuşlardır. Deneyin sonuçları, iyi ışık alan görüşün yaklaşık 6/15 olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bir nesneyi görmek için 6 metre uzakta olmaları gerektiği anlamına gelirken, bir kişi aynı nesneyi 15 metre uzaklıktan görebilmektedir.
Köpeklerin gece görüşü var mı?
Bir 2017 çalışmasına göre köpeklerin gece görüşü yaklaşık 6/75’te oldukça bulanık olabilmektedir. Aynı zamanda insan gece görüşünden çok daha hassastır. American Kennel Club’a göre, köpekler alacakaranlıktır. Yani en çok şafak ve alacakaranlıkta aktif olma eğilimindedirler. İnsan gözleri, renkleri ayırt etmeye ve parlak gün ışığında en iyi şekilde çalışmaya yardımcı olan konilerle doludur. Bu durum köpek gözlerinde ise, karanlık ile ışığı ayırt etmektedir. Bu nedenle düşük ışıkta en iyi performansı göstermektedir. Gözlerde ki çubuklar olarak bilinen daha fazla ışığa da duyarlı hücreleri içermektedir.
2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre, birçok ırk (ancak bazı köpek ırkları değil) tapetum lucidum olarak bilinen ışığı retinalarına geri yansıtan ve çubuklara ulaşan ışığı önemli ölçüde artıran özel bir oküler tabakaya sahiptir. Tapetum lucidum, bir köpeğin gece ışığa maruz kaldığında gözlerinin mavimsi yeşil bir renk almasını sağlayan şeydir. Köpeklerin gece görüşünün insanlardan daha iyi olduğu sonucu da ortaya çıkmaktadır.
Köpekler tarafından hareket algılama
Bizimkiyle karşılaştırıldığında donuk ve bulanık bir görsel dünyada yaşadıklarını düşünebilirsiniz. Ancak görüşlerinin bizimkinden daha üstün olduğu bir alan da vardır. O da hareket algılamada çok daha iyidirler. Bu durum, sözde kritik sintilasyon füzyon hızı ile ilgilidir. Daha hızlı ve daha hızlı titreyen bir ışık hayal etmek gerekmektedir. Işık saniyede 60 kez titreştiğinde, insanlar ışığın sürekli parladığına inanacaklardır.
Physiology and Behavior dergisinde yayınlanan 1989 tarihli bir araştırmaya göre, bir köpeği kandırmak için aynı ışığın saniyede yaklaşık 75 kez titreşmesi gerekmektedir. Bu yetenek, av gibi hareketli nesneleri insanlardan çok daha hızlı olduğunu göstermektedir. Ayrıca daha doğru bir şekilde algılamasına olanak tanımaktadır.
