Sürtünme, bir cismin diğerine göre hareketine karşı gösterdiği dirençtir. Uluslararası Paralel, Acil ve Dağıtılmış Sistemler Dergisi’ne göre, yerçekimi veya elektromanyetizma gibi temel bir kuvvet olarak kabul edilmemektedir. Bunun yerine, bilim adamları bunun, iki temas eden yüzeydeki yüklü parçacıklar arasındaki elektromanyetik çekimin sonucu olduğuna inanıyorlardır.
Toprak Mekaniği kitabına göre, bilim adamları 1400’lerde bu durumu yöneten yasaları bir araya getirmeye başlamışlardır. Ancak etkileşimler çok karmaşık olduğundan, farklı durumlarda sürtünme kuvvetinin karakterizasyonu için çeşitli deneyler gerçekleştirmişlerdir. Bu durum denklemlerden türetilememiştir.
Sürtünmeyle ilgili her genel kural için bir o kadar istisna vardır. Örneğin, birbirine sürtünen iki pürüzlü yüzey (zımpara kağıdı gibi) bazen daha fazla etkileşime sahipken, tüm yüzey parçacıklarından tamamen temizlenmiş çok pürüzsüz cilalı malzemeler (cam plakalar gibi) içermektedir. Aslında birbirine çok güçlü bir şekilde de yapışabilirler.
Türleri
Fizik Öğretmenlerine göre iki ana türü vardır. Bunlar statik ve kinetik türlerdir. Birbirine göre hareket etmeyen iki yüzey arasında statik, hareketli nesneler arasında kine ise kinetik etki etmektedir.
Akışkanlarda sürtünme, viskozite olarak da bilinen hareketli akışkan tabakaları arasındaki dirençtir. Genel olarak, Disfaji dergisine göre, viskoz sıvılar daha kalındır. Bu nedenle balın sudan daha fazla sıvı sürtünmesi vardır.
Katı bir malzemenin içindeki atomlar da sürtünme yaşayabilmektedir. Örneğin, katı bir metal blok sıkıştırılırsa, malzeme içindeki tüm atomlar hareket ederek iç kısımda aşınma oluşturmaktadır. Amerikan Fizik Derneği’ne göre, doğada tamamen sürtünmeden yoksun ortam yoktur. Derin uzayda bile, maddenin en küçük parçacıkları etkileşime girerek sürtünmeye neden olabilmektedir.
Sürtünme Katsayısı
Fiziksel İnceleme Mektuplarına göre, birbirine karşı hareket eden iki katı cisim kinetik aşınma yaşamaktadır. Bu durumda sürtünme, iki cisim arasında etki eden dikey kuvvetin bir kısmıdır. Kesir, deneysel olarak belirlenen, katsayısı adı verilen bir sayı ile belirlenmektedir. Genel olarak kuvvet, temas alanına bağlı değildir. İki nesnenin ne kadar hızlı hareket ettiğine bağlı da değildir.
Sabit nesnelerde de etkilidir. Wear dergisine göre, statik tip nesnelerin hareket etmesini önlemektedir. Bu nedenle genellikle aynı iki nesnenin birbirine göre hareket ederken maruz kaldığı sürtünme kuvvetinden daha büyüktür. Statik tür, eğimli bir kutunun aşağı kaymasını engellemektedir.
Sürtünmenin Rolü
Birçok günlük süreçte önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin, Amerikan Kimya Derneği’ne göre, iki nesne birbirine sürtündüğünde, hareketteki enerjinin bir kısmının ısıya dönüşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle iki çubuğu birbirine sürtmek sonunda yangına neden olmaktadır.
Ayrıca bisiklet dişlilerinde ve diğer mekanik parçalarda aşınmaya neden olur. Bu nedenle, hareketli parçalar arasındaki sürtünmeyi ve aşınmayı azaltmak için genellikle yağlayıcılar veya sıvılar kullanılmaktadır.
