Satürn’ün birçok uydusu vardır. Ayrıca bunların birçok çeşidi vardır. Birkaç on metreden, Dünya’nın etrafında dönen tüm maddenin %96’sını oluşturan dev Titan’a kadar değişen boyutlarda uyduları bulunmaktadır. Birçok insan bu nedenle Satürn’ün kaç uydusu olduğunu merak etmektedir.
Bu nedenle bu yazımızı size Satürn’ün uydularının ne zaman olduğunu, özelliklerini ve bunların bilimsel teknoloji ile nasıl keşfedildiğini anlatmaya ayıracağız.
Gezegen özellikleri
Satürn’ün güneş sisteminde Güneş’e en yakın altıncı gezegen olduğunu hatırlayın. Jüpiter ile Uranüs arasında yer almaktadır. Güneş sistemindeki en büyük ikinci gezegendir. Ekvatordaki çapı 120.536 kilometredir.
Şekline gelince, direkler tarafından bir miktar bastırılmıştır. Bu nedenle öğütme, oldukça yüksek dönme hızından kaynaklanmaktadır. Halka Dünya’dan görülebilmektedir. Etrafında en çok asteroid bulunan gezegendir. Gaz bileşimi ve bol miktarda helyum ve hidrojen göz önüne alındığında, bir gaz devi olarak sınıflandırılmaktadır. Merakından dolayı, adını Roma tanrısı Satürn’den almaktadır.
Gezegen, yerçekimi etkisi altında etrafında dönen asteroitlere sahiptir. Gezegen ne kadar büyükse, yerçekimi kuvveti o kadar güçlüdür. Ayrıca yörüngesine o kadar fazla asteroit sığdırabilmektedir. Gezegenimizin bizim yörüngemizde dönen tek bir uydusu vardır. Ama aynı zamanda yerçekimi alanımızın çektiği binlerce kaya parçası da vardır.
Satürn’ün kaç uydusu vardır?
Satürn’ün uyduları, gezegenin etrafında nasıl döndüklerine bağlı olarak (kat ettikleri mesafe, yön, eğim vb.) farklı gruplara ayrılmaktadır. 150’den fazla küçük ay, halkaları ile çervrelenmiştir. Diğer uydular bunların dışında ve farklı mesafelerde yörüngede dönerken, onları oluşturan taş ve toz tanecikleri ile birlikte çevirimmollitler olarak adlandırılmaktadır.
Satürn’ün şu anda tam olarak kaç uydusuna sahip olduğunu belirlemek zordur. 200’ün üzerinde uydusu olduğu tahmin edilmektedir. Bunların 83’ü bilinen yörüngelere sahip olduğu ve halkaların dışında yer aldığı için uydu sayabilirsiniz. Bu 83’ten sadece 13’ü daha büyük bir çapa sahiptir (50 km’den fazla).
Yıllar içinde daha fazla uydu keşfedilebilmektedir. 2019’daki en son keşiflerden biri de bu listeye en az 20 uydunun eklenmesi olmuştur. Satürn’ün birçok uydusunun manzarası, Dünya’da sahip olduğumuzdan çok farklıdır. Ancak bunlardan bazıları bir tür yaşam barındırıyor olabilir. Aşağıda size en dikkate değer olanlardan bazılarını biraz tanıtacağız.
Titan
Titan, yüzeyi yoğun bir altın atmosfer tarafından gizlenmiş büyük bir buzlu aydır. Ay’dan ve hatta Merkür‘den çok daha büyüktür. Jüpiter‘in uydularından biri olan Ganymede’den sonra güneş sistemindeki en büyük ikinci aydır. Büyüklüğünün yanı sıra, yüzeyinde önemli miktarda kalıcı sıvı bulunan (Dünya dışında) tek gök cismi olmasıyla da dikkat çekmektedir. Titan’da nehirler, göller, okyanuslar ve metan ve etanın döküldüğü bulutlar vardır. Ayrıca Dünya’daki suya benzer bir döngü oluşturmaktadır.
Büyük okyanuslarda alışık olduğumuzdan farklı kimyasal elementler kullanan yaşam formları olabilir. İkinci olarak Titan’ın geniş buzlu kabuğunun altında, Dünya’dakiler gibi mikroskobik yaşam formlarını da destekleyebilen, çoğunluğu sudan oluşan bir okyanus keşfedilmiştir.
Enceladus
Enceladus’un en belirgin özelliği, buzlu kabuğunun altındaki çatlaklardan yer altı okyanusunun derinliklerinden fışkıran devasa tuzlu su sütunlarını bulabilmemizdir. Bu tüyler, yörüngeye ulaşmayı başaran ve Satürn’ün halkalarından birini oluşturan bir buz parçacıkları izi bırakmaktadır. Geri kalanı kar olarak yüzeye geri düşer. Ayrıca bu ayın tüm güneş sistemindeki en beyaz, en yansıtıcı veya en parlak yüzeye (albedo) sahip olmasını sağlamaktadır.
Bu tüylerin desenlerinden, yaşam için gerekli kimyasal elementlere sahip olmanın yanı sıra, Dünya’daki okyanus tabanındakiler gibi sıcak su da püskürten hidrotermal menfezlerin olabileceği sonucuna varılabilir. Bu nedenle, Enceladus büyük olasılıkla yaşamı desteklemektedir.
Rhea, Dione ve Thetis
Rhea, Dione ve Tethys, bileşim ve görünüm bakımından çok benzerlerdir. Küçük, soğuk (gölgeli yerlerde -220ºC’ye kadar) ve havasızdırlar (Rhea hariç). Ayrıca kapsamı kirli kartopu gibidir.
Bu üç kardeş uydu, Satürn ile aynı hızda dönmektedir. Ayrıca Satürn’e her zaman aynı yüzünü gösterirler. Enceladus kadar parlak olmasalar da çok parlaktırlar. Esas olarak su buzundan oluştuklarına inanılmaktadır. Daha önce de belirttiğimiz gibi, Rhea havadan yoksun değildir. Çevresinde oksijen ve karbondioksit (CO2) molekülleriyle dolu çok kırılgan bir atmosfere sahiptir. Rhea aynı zamanda Satürn’ün ikinci büyük uydusudur.
Iapetos
Iapetus, Satürn’ün üçüncü büyük uydusudur. Biri aydınlık diğeri karanlık olmak üzere iki ayrı yarım küreye bölünmüş olması, güneş sisteminin en büyük gizemlerinden biridir. Ekvatoru çevreleyen 10 km yüksekliğindeki dağlardan oluşan “ekvator sırtı” ile de dikkat çekmektedir.
Mimas
Mimas’ın yüzeyi devasa çarpma kraterleriyle kaplıdır. 130 kilometre çapındaki en büyüğü, Ay yüzeyinin neredeyse üçte birini kaplamaktadır. Ayrıca ona Yıldız Savaşları’ndaki Ölüm Yıldızı’na çok benzer bir görünüm verilmiştir. Her zaman Satürn ile aynı yüze sahiptir ve çok küçüktür (198 km çapında). Enceladus’a daha yakın konumda bulunmaktadır.
Phoebe
Satürn’ün uydularının çoğundan farklı olarak Phoebe erken güneş sisteminden oldukça sönük bir uydudur. Satürn’den yaklaşık 13 milyon kilometre uzaklıkta ve en yakın komşusu Iapetus’tan yaklaşık dört kat daha uzakta bulunmaktadır. Aynı zamanda Satürn’ün en uzak uydularından bir tanesidir.
Satürn’ün etrafında, diğer birçok ayın (ve genel olarak güneş sistemindeki diğer cisimlerin) tersi yönde döner. Bu nedenle yörüngesine retrograd denmektedir.
